Podczas I wojny światowej, pomimo narastających w kolejnych pokoleniach
sporów o podział szczuplejących gruntów i majątku
podzielona na trzy gałęzie rodzina Netczuków była na tyle
spójna, że oprócz wzajemnego świadkowania sobie
podczas
chrztów, ślubów i zgłaszania zgonów
nadal
utrzymywała bliskie relacje [1]. Oczywiście niemożliwe było
utrzymywanie jednakowych relacji ze wszystkimi licznymi krewnymi,
jednak pierwszy znany nam z relacji ustnych zjazd przedstawicieli
wszystkich gałęzi, który odbył się na przełomie 1920 i 1921
r. prawdopodobnie w związku z
prymicjami ks. Nikodema (30.01.1921) i Józefa
Netczuów
(19.12.1920) możliwy był dzięki
zachowanemu jeszcze poczuciu więzi rodzinnych. Ustalenie dokładnej daty
tego zjazdu nie było możliwe.
Świadczą o tym poniższe relacje i fakty,
m.in.
przekaz o relacjach rodzinnych i wspólnych interesach
łączących
odległe linie - Łukasza Dominikowicza (15.10.1868 - 28.07.1939) z
gałęzi
z ul. Warszawskiej i Mikołaja Józefowicza (18.09.1879 -
30.08.1938) z
gałęzi z ul. Narutowicza, którzy mieli wspólną
miedzę na
gruntach rolnych, wzajemnie się odwiedzali i "rozważali na miedzy dawne
dzieje rodziny" [2].
Silne związki łączyły także
Netczuków przez
wspólne doświadczenia. Wystarczy przywołać Mikołaja
Janowicza
(01.12.1857 - 02.06.1925), brata Dominika, który wyjechał do
Krakowa by wziąć ślub z byłą unitką Petronellą z Rybołowików
(*04.05.1857) ok. 1879 r. Po powrocie zostali zatrzymani na granicy i
aresztowani za nielegalny ślub [3]. W wyjściu z opresji pomogły podobno
znajomości Józefa Netczuka-Zielińskiego [4]. Podobny wyjazd
podjął także ok. 1900 r. młodszy Mikołaj Józefowicz
(18.09.1879 - 30.08.1938) skrycie nadal unita i Antonina z
Mankiewiczów
(07.06.1882 - 18.09.1938) łacinniczka. Im również grożono
represjami
za nielegalny ślub [5].
Obie gałęzie łączyły także wspólne imiona a nieraz i
rozległe
rodziny małżonek. Na przykład protoplasta wszystkich gałęzi Teodor
Netczuk (06.1766 - 03.02.1832) ożenił się z Maryanną z
Kieruczenków (ok. 1770 - 11.12.1809), w gałęzi z ul.
Narutowicza
wdowa po
Teodorze Kieruczence (+01.08.1855) Marianna z Kalinowskich (*1829),
22.02.1857 wyszła powtórnie za Andrzeja Janowicza Netczuka
(27.08.1837- 25.08.1907), Mikołaj (12.12.1823 - 1870/1908) starszy brat
Andrzeja poślubił z kolei 13.02.1842 Petronellę z
Kieruczenków
(04.07.1824 - 1870/1908). W gałęzi z ul. Warszawskiej Julianna
Janówna Netczuk (*05.01.1840) w 1856 poślubiła Daniela
Kieruczenkę (*26.12.1837), a jej brat Dominik Janowicz (05.08.1843 -
1890) poślubił w 1862 Joannę z Kieruczenków (*1841). Takich
związków rodzinnych, które łaczyły
Netczuków nie
tylko w linii męskiej, ale też przez wspólne interesy i
rodziny
małżonek jest więcej. Sprzyjało to utrzymywaniu więzi rodzinnych i
poczucia jedności klanowej aż do dwudziestolecia międzywojennego [6].
Wracając do samego zjazdu to fakt jego
odbycia
potwierdziła Antonina z Netczuków Jakubowiczowa (07.07.1919
- 26.0.1.2015),
która miała wtedy ok. 2 lat. Informację o zjeździe otrzymała
od sowich
rodziców Mikołaja i Antoniny. Zjazd musiał odbyć się zatem
ok.
1921 r. Niestety nie wiemy gdzie i kiedy dokładnie,
ale najprawdopodobniej należy go łączyć z którąś z prymicji
księży - Józefa
(10.03.1898 - 22.05.1952), która odbyła się 19.12.1920
lub Nikodema
(27.09.1896 - 04.01.1965) z 30.01.1921, ponieważ były to
uroczystości bardzo doniosłe dla całej rodziny. Obie ww. prymicje
odbyły się w Warszawskiej Katedrze i zapewne tam spotkała się
zaproszona na te uroczystości rodzina Netczuków. Księża
pochodzili z gałęzi z ul. Warszawskiej, a wśród zaproszonych
byli także Netczukowie z gałęzi z ul. Narutowicza, m.in. Mikołaj
Netczuk z Antoniną z Mankiewiczów, którzy
przechowywali
zaproszenia w domu. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu miała je u siebie
Antonina z Netczuków Jakubowiczowa, która
przekazała nam
cała tę historię [7]. Podobno zjazdowi towarzyszył entuzjazm po
odzyskaniu przez Polskę
niepodległości i wygranej wojnie z bolszewikami, z której
niestety nie wszyscy krewni wrócili. Od ran poległ m.in.
Franciszek
Netczuk
(21.03.1896 - 04.03.1919), syn Antoniego i Tekli z
Petruczenków.
Zjazd
1921 r. można uznać za ostatni dawny duży zjazd jeszcze
niepodzielonego,
ale już dzielącego się na linie, klanu,
ponieważ w ciągu następnych 20-30 lat liczne linie wygasły,
a wiele osób wyjechało z Międzyrzeca. Nigdy
później nie było już
możliwości powtórzenia takiego zjazdu.
Nie zachowały się z tych wydarzeń, żadne
pamiątkowe
zdjęcia, dokumenty, ani wspomniane już zaproszenia, które
gdzieś
przepadły podczas remontów i przeprowadzek do nowych
domów,
jak wiele innych ulotnych druków i pamiątek życia
codziennego.
Być może w archiwum Seminarium Duchownym w Warszawie znajdą się jakieś
kroniki lub zdjęcia. Będziemy nadal szukać śladów, ale
obawiamy
się, że zagłada Warszawy w Powstaniu Warszawskim zniszczyła także i
takie drobne pamiątki.
Jedyną pamiątką, która jakoś
może wiązać się
z księżmi, a przez Mikołaja i Eugeniusza Netczuków trafiła
do nas, jest zachowany
obrazek prymicyjny ks. Jana Pieniążka, który pierwszą mszę
odprawił w Przeworsku 08.07.1906 r. Niestety nie wiemy jak jego osoba
łączy się z naszą rodziną. Z internetowych kwerend dowiedzieliśmy się,
że był proboszczem w Polanie, że tam 21.07.1934 zmarł i został
pochowany [8].
Źródła i przypisy:
[1] Akta metrykalne parafii rzymskokatolickiej św. Mikołaja w
Międzyrzecu Podlaskim z lat 1810-1939 potwierdzają bliskie relacje
między gałęziami, gdyż ich przedstawiciele są świadkami zwłaszcza
chrztów u kuzynów z równoległych
gałęzi;
[2] Relacja o wspólnej miedzy Mikołaja i Łukasza w latach
1920. pochodzi od Eugeniusza Netczuka, 2001, 2006, ARN;
[3] Relacja Zofii z Wierzbickich Markowskiej, prawnuczki Mikołaja i
Petronelii z Rybowłowików Netczuków, przekazana
przez
Piotra Markowskiego, 2014, ARN;
[4] Relacja Eugeniusza Netczuka, 2006, ARN;
[5] Relacja Antoniny z Netczuków Jakubowiczowej i Eugeniusza
Netczuka, dzieci Mikołaja i Antoniny z Mankiewiczów
Netczuków, 2001, 2006, ARN;
[6] Tablice genealogiczne Netczuków cz. 1, na podstawie akt
metrykalnych, wyd. 32.3 z 18.02.2014 r. oraz 36 z 12.01.2016 r., ARN;
[7] Historię potwierdziła także Helena z Wolskich Steciukowa, 2001, ARN;
[8] źródło: http://www.twojebieszczady.net/st_cerkwie/kosciol_polana.php
(10.02.2014).