Znane postaci - Duchowni
Adolf Netczuk vel Netczyński, ks. kanonik RC
(11.12.1879 - 04.04.1938)
Adolf
Netczuk urodził się 11.12.1879 r. w Międzyrzecu Podlaskim z ojca
Mikołaja
Netczuka (01.12.1857 - 02.06.1925) i matki Petroneli z
Rybołowików [1, str. 324]. Był wnukiem Jana (ur.
02.04.1815),
prawnukiem Wiktora (1786 - 22.07.1849), praprawnukiem Teodora
(07.1766 - 03.02.1832) i dalszym bratem stryjecznym Mikołaja i Antoniny
z
Mankiewiczów [2]. Miał
dwóch młodszych braci
Nikodema
i
Józefa,
również
jak on rzymskokatolickich księży oraz siostrę Filomenę i brata
Stanisława.
Imię Adolf zawdzięcza wg tradycji rodzinnej [3] najprawdopodobniej
ówczesnemu proboszczowi parafii łacińskiej w
Międzyrzecu w
latach 1876-1890, księdzu Adolfowi
Pleszczyńskiemi, który wsławił się w historii
Międzyrzecczyzny,
jako badacz jej dziejów, a także dobry pasterz i obrońca
prześladowanych unitów [4]. W całej rodzinie imię Adolf nosi
tylko ks. Netczyński. Dzięki pomocy proboszcza, Adolf
rozeznał swe
powołanie i rozpoczął przygotowania by wstąpić na drogę duchowną.
Pierwsze nauki, podobnie jak jego młodsi bracia, pobierał w domu
rodzinnym [5], gdzie nie obce były tradycje
nauczycielskie jego prapradziadka Teodora [6] oraz urzędnicze
przodków
[7]. Ksiądz Pleszczyński pomógł również
przepisać rodzinę Adolfa do parafii łacińskiej, narażając się na
represje.
W latach 1894 - 1897 uczęszczał
do Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum im. Bartłomieja
Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie (obecnie I Liceum
Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego,
zał. 1588
r.), gdzie ukończył 4 klasy w 1897 r. Następnie wyjechał do Lwowa,
gdzie kontynuował naukę [8] [9] [10]. Do gimnazjum uczęszczał tam
później jego młodszy brat
Nikodem
[5].
W tym czasie 06.09.1897 roku we Lwowie wstąpił do Zgromadzenia
Zmartwychwstania
Pana Naszego Jezusa Chrystusa (CR), zwanego Zakonem Księży
Zmartwychwstańców. Studia odbywał w Rzymie w Kolegium
Polskim
prowadzonym wówczas przez Zgromadzenie
Zmartwychwstańców.
Mieszkał w s. Sebastianello. 22.11.1898 r. złożył śluby
czystości, a
06.06.1903 r. przyjął święcenia kapłańskie [1, str. 324, 505].
W latach
1900-1903 przebywał w seminarium
Zmartwychwstańców w Rzymie, z którego to okresu
pochodzi
zdjęcie rocznika alumnów, na którym Adolf się
znajduje
[1, str. 324]. 11.06.1903 r. tuż po święceniach odprawił w Kolegium
Polskim w Rzymie pierwszą solenną mszę świętą w Boże Ciało [35]. W
Archiwum Zgromadzenia Zmartwychwstańców w
Rzymie są jego dokumenty z at 1891-1920 [30].
Na jego
prymicję, podobnie jak na prymicje pozostałych dwóch księży,
synów Mikołaja, miał zaproszenie stryjeczny brat
Adolfa -
Mikołaj
Netczuk z żoną
Antoniną
z Mankiewiczów,
przedostatni gospodarze na siedlisku gałęzi Netczuków z ul.
Narutowicza w
Międzyrzecu [11]. W latach 1901-1902 kształcił się w seminarium
zakonnym w Rzymie [1].
Po święceniach pracował we Lwowie. Już w
1905 r. był zastępcą rektora, a 06.07.1907 r. został rektorem [1, str.
324] internatu wychowawczego dla uczniów szkół
gimnazjalnych i ludowych wyznania greckokatolickiego [12],
który prowadzili Zmartwychwstańcy przy swoim kościele
zakonnym przy ul. Piekarskiej 67 [13]. Internat we Lwowie powstał w
1881 r. jako Internat ruski XX. Zmartwychwstańców powołany
do życia troską ojca św. Leona XIII, dzięki wsparciu cesarza i
Stowarzyszenia opieki nad Internatem Ruskim dla młodzieży
greckokatolickiej narodowości ukraińskiej z troski o katolicką formację
Rusinów. Zadaniem domu było wychowanie młodzieży w duchu
chrześcijańskim z zachowaniem narodowości i języka ukraińskiego oraz
tradycji greckokatolickiej, w poszanowaniu współistnienia
obu bratnich narodów w Galicji - polskiego i ukraińskiego. W
1905 r. Internat zaczął przyjmować także młodzież polskiej
narodowości [14]. Obecnie mieści się tam parafia ewangelicka. W 1909
wymieniany jako zastępca katechety w spisach nauczycieli z 1909 r. na
służbie nauczycielskiej od 01.03.1907 r. [24]. Mianowany
zastępcą
nauczyciela w Filii Gimnazjum nr VII we Lwowie w 1909 r., na mocy
rozporządzenia cesarsko-królewskiej Rady Szkół
Krajowych
z dn. 04.11.1908 r., nr 53829 [27, str. 60], jednakże już z dniem
09.12.1908 r. na własne żądanie uwolniony od
obowiązków nauczycielskich jako zastępca
nauczyciela [27,
str. 61]. Między 01.04.1907 a 20.04.1908 r. przystąpił do Towarzystwa
nauczycieli szkół wyższych [34]. Rektorem Internatu Ruskiego
Zmartwychwstańców we Lwowie ks. Adolf był do 1914 r. [36].
W dodatku do spisu nauczycieli z roku
1910 został
usunięty
z rejestru, ponieważ katechetą w szkołach był
krótko [24]
[25]. W dniach 13-16 marca 1911 r. miał rekolekcje dla
uczniów obrządku łacińskiego klas I-III w Gimnazjum nr V im.
Stanisława Żółkiewskiego we Lwowie [26]. W 1913 r. nadal był
rektorem Internatu, w którym mieszkało 19 uczniów
[28].
Po I wojnie światowej, jak wynika z akt zakonnych, zmienił nazwisko na
Netczyński, choć do 1920
pracował w domach Księży Rezurekcjonistów, do czasu gdy
otrzymał
zwolnienie ze ślubów zakonnych i został inkardynowany do
diecezji lubelskiej [15]. Tam najpierw od 1918 r. był wikariuszem w
parafii Nabróż, w 1919 stale rezydował w Mirczu [32, s. 387]
skąd w
maju 1920 r. został przeniesiony [29] do Tyszowiec [1, str. 324] [32,
s. 388].
Tradycja rodzinna mówi, że powodem zmiany nazwiska była
sytuacja
społeczna w miejscach, w których posługiwał. Miał korzenie
unickie, a pracował wśród galicyjskich i lubelskich
grekokatolików, będąc księdzem rzymskokatolickim. Aby
uniknąć
niezręczności w kontaktach z wiernymi różnych
obrządków
spolszczył nazwisko [16]. W latach 1920-1925 był proboszczem parafii
pw. św. Leonarda w Tyszowcach na Lubelszczyźnie [17] a jesienią 1925 r.
został przeniesiony na probostwo do Potoka Ordynackiego (dziś Potok
Górny) [31]. W tym okresie ks. Adolf został podniesiony do
godności kanonika. Wykazał patriotyczną postawę w czasie wojny
polsko-bolszewickiej [18].
Ksiądz Adolf miał ulubionego psa,
który 27.06.1921 r. zaginął. W książce stacyjnej Posterunku
Policji Państwowej w Tyszowcach odnotowano, że
policjanci poszukiwali
psa proboszcza Netczyńskiego. Pies odnalazł się ok. godz.
20 kilka
kilometrów od Tyszowiec w Mikulinie. Córka
nauczycielki z Mikulina odprowadziła pieska właścicielowi [19].
Z okresu posługi Adolfa w Tyszowcach zachował się interesujący opis
uroczystości
rocznicowych Konstytucji 3 maja z 1922 i 1923 r., w których
brał udział. Relacje te odnotowano w gazetach, a ostatnio przypomniał
je na swojej stronie internetowej Pan Robert Horbaczewski. W 1922 r.
uroczystości
przeniesiono na niedzielę 30 kwietnia by miały bardziej podniosły
charakter.
Na pamiątkę tego wydarzenia przedstawiciele władzy, duchowieństwa (w
tym ks. Adolf) i społeczności lokalnej zasadzili drzewka wzdłuż traktu
biegnącego z kościoła na Majdanie do Rynku tyszowieckiego [20] [42]:
Około godz. 10.00
przybyła z Tomaszowa Lubelskiego Straż Ogniowa.
Ochoczo, z własną orkiestrą, na czele z wójtem panem Antonim
Czarneckim i członkiem Rady Gminy a zarazem pisarzem gminnym Witalissem
Jurkiewiczem wyruszyła z Urzędu Gminnego procesja przez miasto aż do
kościoła. Po wysłuchaniu sumy, w tym samym porządku
uzupełnionym dziatwą szkolną i licznie zebranym ludem pochód
ruszył z kościoła. Tuż przy bramie kościelnej, miejscowy proboszcz ks.
Adolf Netczyński po okolicznościowym przemówieniu dopełnił
poświęcenia drzewek i posadził pierwsze. Drugie, wójt pan
Czarnecki, a dalej już dziatwa szkolna wzdłuż ulicy
„Kościuszki” prowadzącej od kościoła aż do miasta.
Nie brakło i starych, którzy powodowani uczuciem
patriotycznym przyjęli także współudział w sadzeniu drzewek.
Po drodze spotkała pochód
deputacja miejscowej gminy Izraelickiej niosąca chorągiew narodową z
napisem „Miłość i zgoda w narodzie”, a przy
okrzykach „Niech żyje Najjaśniejsza Rzeczpospolita
Polska” pochód powitał przedstawiciel gminy
żydowskiej pan Krant.
Dalej pochód zatrzymał się na
rynku obok umajonego krzyża. Przemawiali kolejno przedstawiciele
miasta, pan Franciszek Miller, radny Sobczyński, Witalis
Jurkiewicz. (...) [20] [42].
W
1923 r. obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja były
świętowane równie podniośle:
Po uroczystym nabożeństwie, na
przód stanęła z
chorągwiami dziatwa szkolna pod przewodnictwem kierownika szkoły
Franciszka Koszyka Za młodzieżą z krzyżem w ręku szedł ks.
kanonik Netczyński. Kolejno przedstawiciele gminy i ludność miejscowa.
Śpiewano pieśń „Serdeczna matko”. Pochodowi
kierującemu się w stronę murowanej figury na rynku, przegrywała
orkiestra przysłana przez właściciela majątku Tyszowce- Przewale
Józefa Głogowskiego. Towarzyszyła im banderia konna pod
dowództwem panów Szyprowskiego i Radziszewskiego.
Po drodze do manifestacji, ze sztandarem i rabinem Glancem na czele
przyłączyła się delegacja ludności żydowskiej. Przy figurze ks. kanonik
Netczyński wygłosił chwytające za serce przemówienie do
zebranych. Potem przemówili inni urzędnicy, przedstawiciele
różnych organizacji. W uroczystościach wzięło udział blisko
3 tys. osób. Pochód odbył się w porządku mimo, że
padał deszcz" – zanotował ówczesny dziennikarz
„Ziemii Lubelskiej” Witalij Jurkiewicz. [20]
[42]
W latach 1925-1936 ks. kanonik Adolf Netczuk vel Netczyński był
proboszczem parafii św. Jana Chrzciciela w Potoku Górnym
[21]. W tym czasie w 1927 r. skłdał ofiary na Instytu Misyjny
w
Lublinie [38]. W 30.06.1931 r. brał udział w rekolekcjach dla księży
diecezji lubelskiej w Seminarium Duchownym w Lublinie [41]. W latach
1936-1938 był proboszczem,
nieodległej od Potoka, parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
w
Krzeszowie [39]. Było to ostatnie miejsce jego duszpasterskiej
posługi. Zmarł w wieku 59 lat półtora roku przed
wybuchem
kolejnej wojny światowej w Krzeszowie 04.04.1938
r. [37] [40].
Jak wynika z aktu zgonu księdza Adolfa, fakt ten zgłosili brat
Stanisław Netczuk lat 49, mechanik konstruktor, zamieszkały w
Jedliczach powiat Krosno i siostrzeniec Stanisław Wierzbicki lat 30,
urzędnik bankowy w Warszawie zamieszkały wówczas przy ul.
Książęcej. W akcie zgonu zapisano, że Adolf Netczyński urodził się w
Międzyrzecu na Podlasiu, jako syna Mikołaja i Petroneli z
Rybołowiczów (powinno być Rybołowików)
małżonków Netczyńskich (powinno być Netczuków,
gdyż Adolf urodził się pod Nazwiskiem Netczuk). Pochowany
został na cmentarzu parafialnym w Krzeszowie [22] [33]. Po pogrzebie
ks. Adolfa wykonano zdjęcie rodzinne, na którym znajdują się
zgłaszający zgon Adolfa siostrzeniec Stanisław Wierzbicki, bracia
Stanisław Netczuk i księża Nikodem i Józef netczukowie oraz
siostra Filomena z Netczuków Wierzbicka.
Adolf Netczuk, znany po 1910 r. pod
nazwiskiem Netczyński, widnieje na zdjęciu w książce
Resurrectionist Charism
(1887-1932)
w pierwszym rzędzie z prawej [1, str. 324],
gdzie jest również jego życiorys. Wspomniany także na
kartach
jubileuszowej Historii Zakonu Zmartwychwstańców wydanej w
1942
r. [23].
Źródła i przypisy:
[1] Jan Iwicki, Charyzmat
Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania
Pańskiego, t. II (1887–1932),
Kraków-Kielce 2007, tłum. W. Mleczko, J. Piątkowska-Osińska,
B.
Tischner (numery stron wg oryginalnego wydania amerykańskiego: Resurrectionists Charism,
1887-1932,
University of Michigan 1991) str. 209, 324,
505, 513, skany interesujących nas stron uzyskaliśmy 11.09.2012 r. od
ks. Jerzego Rolki Dyrektora Archiwum Kurii Zmartwychwstańców
w
Krakowie, zdjęcie ks. Adolfa otrzymaliśmy korespondencyjnie od Ojca
Jamesa M. Gibsona Sekretarza Generalnego Zgromadzenia
Zmartwychwstańców w Rzymie;
zobacz skan materiałów
bibliograficznych 1
zobacz skan
materiałów bibliograficznych 2
[2] Materiały genealogiczne: zapiski, wspomnienia,
rejestry, tablice
genealogiczne, Archiwum Genealogiczne Rodu Netczuków;
[3] Zeznanie Heleny z Wolskich Steciukowej, 2002;
[4] Józef Geresz, Międzyrzec
podlaski. Dzieje miasta i okolic, Intergraf, Międzyrzec
1996;
[5] Zeznanie
Heleny z Wolskich Steciukowej, 2002, potwierdzone w
życiorysie ks. Nikodema z Akt Kurii Warszawskiej;
[6] Akta USC Międzyrzeckie 1810-1825, AP Lublin; Teodor był
nauczycielem w szkółce cerkiewnej;
[7] Józef Netczuk-Zieliński, stryjeczny pradziadek
księży był kasjerem, ławnikiem i p.o. burmistrza Międzyrzeca;
[8] Sprawozdanie
Dyrektora C.K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za
rok szkolny 1895, Nakładem Funduszu Naukowego,
Kraków 1895, str. 68;
zobacz skan materiałów
bibliograficznych 1
[9] Sprawozdanie
Dyrektora C.K.
Gimnazyum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1896,
Nakładem Funduszu Naukowego, Kraków 1896, str. 92;
zobacz skan materiałów
bibliograficznych 1
[10] Sprawozdanie
Dyrektora C.K.
Gimnazyum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1897,
Nakładem Funduszu Naukowego, Kraków 1897, str. 60;
zobacz skan materiałów
bibliograficznych 1
[11] Zeznania Antoniny z Netczuków Jakubowiczowej, 2006 i
Eugeniusza Netczuka, 2006;
[12] Historia zgromadzenia
Zmartwychwstańców na stronie internetowej Zakonu,
źródło:
http://www.zmartwychwstancy.pl/historia.html (dostęp: 11.2009);
[13] Skorowidz
adresowy
królewskiego stołecznego miasta Lwowa, Rocznik
2, Rok 1910, str. 94, 350;
zobacz skan materiałów
archiwalnych 1
zobacz skan materiałów
archiwalnych 2
[14]
ks. Klemens Walerian Andrzej Kalinka, Internat
ruski X.X. Zmartwychwstańców we Lwowie, list
przełożonego Zmartwychwstańców
w Galicyi, Lwów, w dzień śś. Cyryla i Metodego 1881,
źródło: http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=33607
(dostęp: 01.07.2013);
[15] Liber Professorum
Congregationis a Resurrectione D.N.J.C., s. 109, Archiwum
Generalne Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców w Rzymie;
[16] Przyjęta przez Księdza Adolfa
forma nazwiska jest zgodna z jego
etymologią i jest analogiczna jak dla ukraińskiego nazwiska
Netiszynśkyj (od nazwy wsi Netiszyn pod Ostrogiem), a w polskiej wersji
Niecieszyński (od Niecieszyn - polska nazwa Netiszyna) z tym, że nowe
nazwisko zostało utworzone syntetycznie od nazwy dzierżawczej
nieistniejącej miejscowości Netczyn. Gdyby istniała powstałaby ona od
nazwy własnej Netko. Nazwisko Netczuk (istniejące już w poł. XVI w.)
pochodzi z kolei od imienia Netko, czyli Neczko w wersji polskiej lub
Neczkun w wersji litewskiej. Netko to imię/przezwisko oznaczające
krewniaka, bratanka w językach słowiańskich i bałtyckich (podobnie jest
też w indoeuropejskich, por. rus. netij/netii - neptijos, nepte, nieć
itd., Max Vasmer, Etimologiceskij
slovar' russkogo jazyka,
tom 3, Moskva "Progress" 1987, s. 67). Nazwa Netiszyn to nazwa
dzierżawcza wsi utworzona najprawdopodobniej właśnie od
imienia-przezwiska Netisz (odpowiednik polskiego Nieć). Mogła
również oznaczać grunta i działy krewniaka
głównego
właściciela tych ziem. Warto jednak dodać, że nazwisko Netczyński
zostało w Polsce odnotowane jeszcze drugi raz w Łodzi w gazecie Rozwój w
numerze 170 z 21.06.1929 r. na str. 9 w kolumnie Przymusowe licytacje: poz. 307) Netczyński D., ul. 6
sierpnia 35, meble.
Nie wiadomo czy jest to przypadek, błąd czy też może ksiądz Adolf
inspirował się istniejącym już nazwiskiem. Należy jednak
zwrócić
uwagę, że zarówno pierwotna forma naszego nazwiska
Netko/Neczko/Neczkun, jak i jego pochodne czy też pokrewne Netczuk,
Netczyński, Netkowski, Netyczyński występują też w źródłach
i w
słownikach sporadycznie w wersji pisanej przez "a":
Natko/Naczko/Naczkun, Natczak, Natczyński, Natkowski. Nie wszystkie
rodziny je noszące są ze sobą spokrewnione, ale mechanizm powstania
nazwisk, ich oboczności i nazw pokrewnych jest w dużym przybliżeniu
podobny.
[17]
http://www.diecezja.zam-lub.pl/index.php?co=parafie1&idp=183
(dostęp: 18.06.2012);
[18] Zdzisław Musialik, ks., Episkopat Polski wobec najazdu
bolszewickiego 1919-1920, Warszawa 1996, str. 85;
[19] Informacja uzyskana
korespondencyjnie od Pana Roberta
Horbaczewskiego 05.11.2009 r.;
[20] Robert Horbaczewski, Rok 1922 - Tak obchodzono 3 maja,
źródło:
http://roberthorbaczewski.pl/aktualnosc13,5,18,rok-1922---tak-obchodzono-3-maja.html
(dostęp: 01.11.2011);
[21]
http://www.parafiapotokgorny.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=89
(dostęp: 12.06.2012);
[22]
http://www.diecezja.zam-lub.pl/index.php?co=parafie1&idp=18
(dostęp: 12.06.2012);
[23] ks. Władysław Kwiatkowski, Historia
Zgromadzenia
Zmartwychwstania Pańskiego na stuletnią rocznicę jego założenia
1842–1942, Nakładem Księży Zmartwychwstania
Pańskiego, Albano 1942, str. 366, 385, 392;
[24] Henryk Kopia, Spis
nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego
Gimnazyum w Cieszynie,
we Lwowie, Nakładem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych,
1909, str. 111, 160, wg rejestru "ur. w Międzyrzecu (Podlasie)
11.12.1879 r. ksiądz rzymskokatolicki, pracujący we Lwowie od
01.03.1907 r., w 1909 w VII fil.", źródło:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=24452 (dostęp: 27.12.2013);
[25] Henryk Kopia, Dodatek
do spisu nauczycieli szkół średnich w Galicyi i na Śląsku,
we Lwowie, Nakładem
Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1910, str. 7, "Lp.
1129
- Netczuk - wykreślić zupełnie", wersja cyfrowa:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=24630
(dostęp: 27.12.2013);
[26] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum (im. Stanisława Żółkiewskiego) we
Lwowie za rok szkolny 1911, Fundusz Naukowy,
Lwów 1911, str. 41;
[27] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1909,
Dyrekcja Gimnazjum, Lwów 1911, str. 60-61;
[28] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VIII we Lwowie za rok szkolny 1913,
Fundusz Naukowy, Lwów 1913, str. 101;
[29] Ziemia Lubelska, R. 15, nr 234 (28 maja 1920), str. 2;
[30] Catalogus Archivii
Congregationis a Resurrectione DNJC,
Wersja robocza / Working version, Rzym / Rome, 2013, red. Wojciech
Mleczko CR, Archiwum Zgromadzenia Zmartwychwstańców w Rzymie
[ACRR], Via San Sebastianello 11, I-00187 Roma, str. 248;
[31] Głos lubelski,
Rok XII,
nr 280 z 12.10.1925 r., str. 8, źródło:
http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=6502 (dostęp:
02.02.2015);
[32] Renata Kulik, Henryk Kulik,
Ogólny wykaz
księży rzymskokatolickich, greckokatolickich i prawosławnych,
t. 1, publikacja internetowa, str. 387, 388, źródło:
http://www.rodzinakulik.eu/ogolny_wykaz_ksiezy/ogolny_wykaz_ksiezy.pdf
(dostęp 29.09.2017);
[33] Krzeszów - cmentarz parafialny, mogiła nr 1315, sektor
B,
http://www.mogily.pl/krzeszow/netczy%C5%84skiadolf_267140 (dostęp:
18.12.2017);
[34] Muzeum : czasopismo wydawane przez Towarzystwo Nauczycieli
Szkół Wyższych pod redakcją Romana Palmsteina. R.24, t.1,
z.5
(maj 1908), 1885-1939, str. 53(260);
[35] Roczniki Kolegium
Polskiego w Rzymie, rok II - 1903, Kronika styczeń 1903
(nr 2), Drukarnia Towarzystwa Boskiego Zbawiciela, Rzym 1903, str.
124-125;
[36] Wojciech Mleczko, Nauka
i świętość. Formacja kapłańska w myśli i działalności
Zmartwychwstańców, Kraków 2014, ISBN
978-83-64613-03-6, s. 98;
[37] Akta USC parafii rzymskokatolickiej w Krzeszowie, akt
zgonu nr 1938/35 z 07.04.1938 r. źródło:
http://fotolubgens.lubgens.eu/krzeszow/Krzeszow/zgony/zg_1927-1941/krze_1231.JPG;
[38] Wiadomości
diecezjalne lubelskie, Rok IX, 1927 nr 1, str. 29,
źródło: http://dlibra.kul.pl/Content/38571/42240_V-342_Wiadomosci-Diecezjal.pdf;
[39] Wiadomości
diecezjalne lubelskie, Rok XVIII, 1936 nr 8
(sierpień-wrzesień), str. 267, źródło: http://dlibra.kul.pl/Content/38785/42388_V-342_Wiadomosci-Diecezjal.pdf;
[40] Wiadomości
diecezjalne lubelskie, Rok XX, 1938 nr 4 (kwiecień), str.
155, źródło: http://dlibra.kul.pl/Content/39060/42410_V-342_Wiadomosci-Diecezjal.pdf;
[41] Wiadomości diecezjalne lubelskie,
Rok XIII, 1931 nr 5 (maj), str. 158, źródło: http://dlibra.kul.pl/Content/38615/42288_V-342_Wiadomosci-Diecezjal.pdf;
[42] Ziemia
Tomaszowska, Rok 1, nr 2 (22 maja 1922), relacja z
obchodów dnia 3 maja w Tyszowcach, str. 35-36,
źródło:
http://bczasopisma.pttk.pl/ZIEMIA_TOMASZEWSKA_20_05_1922_02.pdf?i18s2.
Zobacz też:
Strona
Zgromadzenia Zmartwychwstańców Polska Prowincja
Strona Parafii św. Leonarda w Tyszowcach
Strona Parafii św. Jana Chrzciciela w Potoku
Górnym
Strona Parafii Narodzenia NMP w Krzeszowie w
serwisie Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej
Strona o ojcu Klemensie Walerianie Andrzeju
Kalince - rektorze założycielu Internatu Ruskiego XX.
Zmartwychwstańców we Lwowie
Strona Roberta Horbaczewskiego
Nikodem Netczuk, ks. kanonik
(27.09.1896 - 04.01.1965)
Nikodem Netczuk urodził się 27.09.1896 r. [1] [2] w Międzyrzecu
Podlaskim jako jeden spośród licznego rodzeństwa [3]. Jego
rodzicami byli
Mikołaj
Netczuk (01.12.1857 - 02.06.1925) i Petronela z
Rybołowików (ur. 04.05.1857), mieszczanie-rolnicy wyznania
grecko-katolickiego. Był wnukiem Jana (ur. 02.04.1815), prawnukiem
Wiktora (1786 - 22.07.1849), praprawnukiem Teodora (07.1766 -
03.02.1832) i dalszym bratem stryjecznym
Mikołaja
i
Antoniny
z Mankiewiczów,
którzy byli zaproszeni na jego prymicję [4] [5]. Imię
księdza również nie było przypadkowe w czasach prześladowań
unitów, tym bardziej, że nie uchodzi ono w rodzinie za
tradycyjne
[6]. Nikodem był młodszym bratem
ks.
kanonika Adolfa Netczuka vel Netczyńskiego
i starszym
ks. kanonika dra
Józefa Netczuka.
Rodzina
kultywowała tradycje urzędnicze po przodkach [7] i nauczycielskie po
prapradziadku - nauczycielu cerkiewnym [8]. Pierwsze nauki Nikodem
pobierał w domu. W latach 1910-1914 uczył się w nowym Państwowym VIII
Gimnazjum Męskim im. Króla Kazimierza Wielkiego, przy ul.
Czarnieckiego 8 we Lwowie ( Filia Gimnazjum nr VII, wydzielona
z Gimnazjum nr V w 1908 r.), gdzie
ukończył pięć klas. Był w klasach pionu B, otrzymywał promocję do
kolejnych klas jako uzdolniony [32] [33] [34]. We Lwowie w tym
czasie pracował już jako
rektor internatu Księży
Zmartwychwstańców starszy brat
Nikodema, ks. Adolf [9] [10], który zapewne miał pieczę nad
bratem.
Edukację
Nikodema przerwał wybuch I wojny światowej. W 1917 r.
w Prywatnym Gimnazjum Realnym w Zakopanem Nikodem
złożył eksternistycznie egzamin z klas 6-8, a następnie zdał w
tej szkole maturę [2] [26] [27]. Był ósmy na liście
absolwentów-hospitantów w 1917 r. [11].
W latach 1917-1921 studiował w Seminarium Duchownym w Warszawie.
Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk arcybiskupa Stanisława Galla w
Katedrze Warszawskiej 30.01.1921 r. [2] [12] w miesiąc po swoim
młodszym
bracie Józefie.
W latach 1921-1929 był wikariuszem w
siedmiu parafiach, kolejno w Mszczonowie (1921-1922), Sochaczewie (u
św. Wawrzyńca
1922-1923) [25], Kutnie,
Warszawie w parafiach św. Augustyna, potem św. Jakuba Apostoła (1926
[29]) i w
końcu w Krośniewicach. W listopadzie 1923 r. został przeniesiony na
wikariat do parafii św. Augustyna w Warszawie [38].
W kwietniu 1927 r. został mianowany
wikariuszem parafii w Krośniewicach i prefektem szkół w
Błoniu [37] (powiat
zachodni warszawski), [2] [13]
gdzie pracował w Szkole Podstawowej nr 1 im. Mikołaja Kopernika jako
katecheta [14].
W latach 1929-1938 pełnił posługę kapelana w szpitalu św. Łazarza w
Warszawie. Była
to
placówka trudna, odpowiedzialna i często niewdzięczna[22].
W lipcu lub sierpniu 1938 r. został przeniesiony ze szpitala św.
Łazarza na kapelana szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie [39].
Pozostał nim aż do 25.08.1954 r. był kapelanem w Szpitalu
Klinicznym Nr 1 im. Dzieciątka Jezus [2] [13] (rejon ulic
Lindleya, Koszykowej, Oczki i Nowogrodzkiej, koło kościoła Dzieciątka
Jezus w Warszawie), który prowadziły wówczas
Siostry Urszulanki [15, str. 415]. W sierpniu 1944 r. podczas
Powstania Warszawskiego obowiązki kapelańskie pełnił tam razem
z ks. Józefem
Jóźwiakiem [18]. Warto nadmienić, że podczas Powstania na
terenie Warszawy pracowało
ok. 30 księży kapelanów [16]. Nikodem działał w
ramach duszpasterstwa
Armii Krajowej [15, str. 474]. Jego działalność duszpasterska jest
wspomniana w
licznych publikacjach dotyczących Powstania Warszawskiego
[17-21] [30] [31].
Był
pełen poświęcenia i odwagi w posługach dla chorych i umierających w
obronie Warszawy [22].
Z relacji tych dowiadujemy się, że
pewnego wrześniowego dnia 1939 r. ks.
Czajkowski, jeden z księży w szpitalu, powierzył ks. Nikodemowi i
siostrze szarytce ze szpitala walizkę z ostatnimi listami żołnierzy do
ich rodzin oraz inne dokumenty.
Takich
walizek było znacznie więcej.
Już w czasie okupacji były
wywożone ze szpitala na wozie pojedynczo, czasem po kilka, tak by
uniknąć podejrzeń niemieckich żołnierzy. Niestety
jedna z tych akcji się nie udała. Na ul. Wolskiej hitlerowiec zabrał
trzy
walizki, w tym tę od ks. Czajkowskiego z ostatnimi listami żołnierzy
[15, str. 427]. Nie wiemy jakie represje spotkały naszego krewnego za
ten czyn.
Posadę kapelana w szpitalu Dzieciątka
Jezus
utracił, jak to opisał w życiorysie, na skutek "zmian
społecznych". Pozbawiono go wtedy także mieszkania. Za swe zasługi
otrzymał wkrótce godność kanonika honorowego [22] -
został
odznaczony
przywilejem rokiety i mantoletu [23].
Swoje spotkanie z ks. Józefem
podczas wojny
wspomina członek Armii Krajowej, pan Jerzy Józef
Mindziukiewicz,
którego relację zamieszczono w Archiwum Historii
Mówionej
Muzeum Powstania Warszawskiego [28].
Od 25.08.1954 do 11.10.1962 r. przez
prawie dziewięć lat pełnił ofiarnie posługę kapelana na Cmentarzu
Powązkowskim w kościele pw. św. Karola Boromeusza [2] [13].
Ostatnie lata życia
spędził jako emeryt w domu przy ul. Ratuszowej w Warszawie od
11.10.1962 r. [2] [13]. Zmarł po długiej chorobie serca w dn.
04.01.1965 r. [24],
nad
ranem, w szpitalu opatrzony św. Sakramentami.
Msza
żałobna i pogrzeb odbyły się 07.01.1965 r. w kościele na Powązkach z
udziałem ks.
biskupa Wacława Majewskiego i 23 kapłanów. Nikodem spoczął
na
Starych Powązkach w grobie księży w kwaterze nr 203, blisko swego brata
ks. Józefa.
Bardzo wzruszający jest zapis mowy
pogrzebowej napisanej przez ks. A.
Kosińskiego, przyjaciela zmarłego. Wspomina on rodzinne Podlasie księży
- męczeńską ziemię oraz dom
Netczuków, który wydał zmarłych już braci. Pisząc
te słowa autor z
pewnością miał w pamięci opowiadania Nikodema o prześladowaniach
unitów, których potomkami byli bracia-księża
Netczukowie. Z mowy tej dowiadujemy się również jakie miał
cechy charakteru. Był cichy i pokorny,
miał w sobie ducha
franciszkańskiego.
Ks. Kosiński podsumował życie obu braci
i polecił ich orędownictwu św. patronów Józefa z
Arymatei i Nikodema, którzy zdjęli z krzyża ciało Zbawiciela
i złożyli je do grobu. W imieniu Arcypasterza i członków
Kurii Metropolitalnej słowa pożegnania wygłosił również ks.
biskup Wacław Majewski. Ks. rektor cmentarza powązkowskiego podziękował
wszystkim za udział w pogrzebie [22]. Pożegnanie autorstwa ks.
Kosińskiego zostało opublikowane także w formie artykułu na łamach
Wiadomości archidiecezjalnych warszawskich [35] [36]. Dzięki
uprzejmości Kurii Archidiecezji Warszawskiej w styczniu 2015 r.
otrzymaliśmy kopię tego artykułu.
W czerwcu 2012 r. groby księży
odwiedzili Netczukowie z Warszawy. Grób ś.p. Adama Netczuka
(kw. 90, rz. 1, gr. 31)
znajduję się dwa pola od grobu księży
(kw. 107) Józefa i Nikodema Netczuków.
Źródła i przypisy:
[1] Rok urodzenia księdza Nikodema otrzymaliśmy
20.09.2009 r. korespondencyjnie od ks.
Piotra Staniewicza, który opracowywał biogramy
księży
pracujących w archidiecezji warszawskiej w latach 1918-1939;
dokładną zaś datę uzyskaliśmy z akt z Archiwum Kurii Warszawskiej,
dzięki życzliwości ks. prałata Walentego Królaka, dziekana,
proboszcza parafii św. Augustyna w Warszawie, gdzie posługę wikariusza
pełnił przed wojną ok. 1925 r. ks. Nikodem;
[2] Życiorys spisany odręcznie przez księdza Nikodema 30.01.1960 r.,
Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie, akta osobowe księży
AKM;
zobacz skan materiałów
archiwalnych;
[3] Rodzice trzech braci księży mieli jeszcze córkę Filomenę
i
syna Stanisława. Jak wynika z ksiąg metrykalnych większość rodzin w tym
czasie liczyła od 4 do 8 dzieci;
[4] Zeznania Antoniny z Netczuków Jakubowiczowej, 2006 i
Eugeniusza Netczuka, 2006;
[5] Materiały genealogiczne: zapiski, wspomnienia, rejestry, tablice
genealogiczne, Archiwum Genealogiczne Rodu Netczuków;
[6] Imię Nikodem, choć charakterystyczne dla wiernych cerkwi
wschodnich, ma to samo znaczenie co imię - Mikołaj, czyli z gr.
dosł. ten,
który zwycięża dla ludu,
ale to imię Mikołaj jest tradycyjne dla naszego rodu i obok takich
imion jak Jan, Ludwik, Stanisław, Łukasz, Dominik, Józef i
Henryk występuje najczęściej. Hipotezę tę potwierdza jeszcze do
niedawna wspominana u Netczuków tradycja nadawania imion po
bardziej znanych przodkach. Chociaż nie była obligatoryjna, to w
kolejnych pokoleniach, zwłaszcza w głównych i najstarszych
liniach charakterystyczne imiona powtarzają się od XVII w. Tradycja ta
nie zawsze szła w parze z modą.
[7] Józef Netczuk-Zieliński, stryjeczny dziadek księży był
kasjerem, ławnikiem i p.o. burmistrza Międzyrzeca.
[8] Akta USC Międzyrzeckie 1810-1825, AP Lublin; Teodor był
nauczycielem w szkółce parafialnej;
[9] Skorowidz adresowy
królewskiego stołecznego miasta Lwowa, Rocznik
2, Rok 1910, str. 94, 350;
[10] Jan Iwicki, Charyzmat
Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania
Pańskiego, t. II (1887–1932),
Kraków-Kielce 2007, tłum. W. Mleczko, J. Piątkowska-Osińska,
B.
Tischner (numery stron wg oryginalnego wydania amerykańskiego: Resurrectionists Charism,
1887-1932, University of Michigan 1991) str. 324;
[11] www.lo-zakopane.republika.pl/abs/17.htm (dostęp: 09.04.2007);
obecnie Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Oswalda Balzera w
Zespole Szkół Ogólnokształcących w Zakopanem;
[12] Rok prymicji uzyskaliśmy 20.09.2009 r. korespondencyjnie od ks.
Piotra Staniewicza, który opracowywał biogramy
księży
pracujących w archidiecezji warszawskiej w latach 1918-1939;
[13] Lista chronologiczna pełnionych funkcji i miejsc pracy,
maszynopis, Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie, akta osobowe księży
AKM;
[14] www.blonieszkola1.neostrada.pl/www2/nauczyciel.html (dostęp:
03.08.2006);
[15] Julian Humeński, Udział
kapelanów w II wojnie światowej, Akademia
Teologii Katolickiej, 1984, str. 415, 427, 474;
[16] www.uksw.edu.pl/info/03_04/konf_powstanie/wysocki.htm (dostęp:
03.08.2006), cały tekst w artykule Wiesława Jana Wysockiego, Służba duszpasterska w Pwstaniu
Warszawskim;
[17] Stanisław Podlewski, Wolność
krzyżami się znaczy, 1989, str. 285;
[18] Piotr Matusek, Służba duszpasterska Armii
Krajowej w powstaniu warszawskim, Wyższa Szkoła
Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach, Instytut Historii, IH WSRP, 1
stycznia 1996, str.
13;
[19] Zygmunt Zieliński, Życie
religijne w Polsce pod okupacją 1939-45, str. 302, 313 i
518;
[20] Wiesław Jan Wysocki, Wiktor Krzysztof Cygan, Kapelani wrześniowi. Służba
duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania,
praca zbiorowa pod red. Wiesława Jana Wysockiego, Oficyna Wydawnicza
Rytm, 2001,
str. 553, 835 i 952;
[21] Piotr Rozwadowski, Wielka
ilustrowana encyklopedia powstania warszawskiego, str. 140;
[22] Życiorys ks. kanonika Nikodema Netczuka (mowa pogrzebowa z
07.01.1965 r.) autorstwa ks. A. Kosińskiego, maszynopis z odręcznymi
korektami AKM;
zobacz skan materiałów
archiwalnych 1
zobacz skan materiałów
archiwalnych 2;
[23] Pismo Kurii Warszawskiej do Księży Dziekanów
Archidiecezji
Warszawskiej z poleceniem poinformowania duchowieństwa kondekanalnego o
śmierci ks. Nikodema, maszynopis AKM;
[24] http://www.nekrologi-baza.pl/nazw/str_n3.html (dostęp: 08.2010);
[25] http://www.bkwiatkowski.pl/wikariuszy.html (dostęp: 11.08.2011);
[26] Piękne sto lat
istnienia 1912-2012. Liceum ogólnokształcące im. Oswalda
Balzera w Zakopanem, pod red. Małgorzaty Wnuk,
Scriptum 2012, wyd. 2, str. 634;
[27]
http://www.absolwencilo-zakopane.pl/absolwenci/absolwenci%20LO_pdf/spis_absolwentow_www.pdf
(dostęp: 01.01.2012);
[28] http://ahm.1944.pl/Jerzy%20Jozef_Mindziukiewicz/4?lang=pl (dostęp:
06.12.2013);
[29]
http://znajdzprzodka.pl/genparaf/index.php/%C5%9Aw._Jakuba_Aposto%C5%82a_ul.Gr%C3%B3jecka_38
(dostęp: 27.12.2013).
[30] Stanisław Podlewski, Wierni
Bogu i Ojczyźnie: duchowieństwo katolickie w walce o niepodległość
Polski w II wojnie światowej, Instytut Prasy i Wydawnictw
"Novum", 1985, str. 356;
[31] Czesław Grzelak, Warszawa
we wrześniu 1939 roku : Obrona i życie codzienne, Oficyna
Wydawnicza Rytm, 2004, str. 309.
Kopie dokumentów z Archiwum Kurii Metropolitalnej
w Warszawie (AKM) otrzymaliśmy
dzięki życzliwości ks. prałata Walentego Królaka, proboszcza
parafii św. Augustyna w Warszawie;
[32] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1910,
Fundusz Naukowy, Lwów 1911, str. 73;
[33] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VIII we Lwowie za rok szkolny 1911,
Fundusz Naukowy, Lwów 1911, str 81;
[34] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VIII we Lwowie za rok szkolny 1913,
Fundusz Naukowy, Lwów 1913, str. 108;
[35] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 55, 1965 nr 8 (sierpień),
str. 192-193, zobacz skan artykułu;
[36] Bibliografia
Warszawy, T. 8, Wydawnictwa ciągłe 1955-1970, Muzeum
Historyczne m. st. Warszawy, Warszwawa 2006, str. 1933;
[37] Warszawianka, R. 4, 1927 nr 109 (22 IV), red. Marian Grzegorczyk,
str. 5;
[38] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 13, 1923 nr 11 (listopad),
str. 172;
[39] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 28, 1938 nr 7-8
(lipiec-sierpień), str. 360.
Józef Netczuk, ks. kanonik dr prawa
kanonicznego
(10.03.1898 -
22.05.1952)
Józef Netczuk urodził się 10.03.1898 r. jako jedno
z najmłodszych dzieci
grekokatolików
Mikołaja
(01.12.1857 - 02.06.1925) i
Petronela z Rybołowików (ur. 04.05.1857) [1] w niespełna dwa
lata po
Nikodemie i
osiemnaście
lat po
Adolfie [2],
miał też siostrę Filomenę i brata Stanisława.
Rodzice byli gospodarzami-rolnikami w Międzyrzecu Podlaskim. Była to
rodzina o tradycjach urzędniczych i nauczycielskich [3] [4]. Wobec
braku szkoły
polskiej w Międzyrzecu, pierwsze nauki dzieci Netczuków
pobierały w domu.
Do Gimnazjum podobnie jak brat
Nikodem
uczęszczał we Lwowie. Prawdopodobnie mieszkał w Internacie Ruskim ks.
Zmartwychwstańców gdzie rektorem był najstarszy z braci,
ks. Adolf.
W latach 1909-1912 r. Józef był uczeniem klas 1-4 w Filii
Gimnazjum nr VII we Lwowie, chlubnie uzdolniony z
wyróżnieniem
zdawał do kolejnych klasy [37] [38] [39].
Podobnie jak starsi bracia
Józef również został księdzem. Święcenia
kapłańskie przyjął miesiąc przed starszym od niego Nikodemem dn.
19.12.1920
r. [1]. Na
jego prymicję zaproszona była cała rodzina Netczuków,
również
Mikołaj
i
Antonina
z Mankiewiczów [5]
[6]. W listopadzie 1922 r. był studentem Wydziału Teologicznego
Warszawskiego z Archidiecezji Warszawskiej [43]. W
latach 1924-1929 studiował na Uniwersytecie Warszawskim [7]. Przed
wojną ok. 1926 r. obronił doktorat z prawa kanonicznego [8].
W latach 1924-1931 pracował jako
nauczyciel religii w
państwowych
szkołach powszechnych i średnich ogólnokształcących i
zawodowych, a w latach 1935-1939 w
prywatnych szkołach średnich
ogólnokształcących [9].
W
1926 r. od roku był nauczycielem religii w Państwowym seminarium
nauczycielskim męskim w Siennicy, już jako doktor teologii [40].
01.01.1927 r. został kapelanem
Ordynariatu Polowego
Wojska Polskiego w
rezerwie na terenie diecezji warszawskiej [10]. Kapelanem rezerwy był
nadal w 1929 r. [11]. W 1929 r. wsparł budowę pomnika Najświętszego
Serca Pana Jezusa w Poznaniu [41].
W lutym 1929 r. był prefektem w
Żyrardowie skąd
został przeniesiony na prefekta szkół i kapelana szpitala w
Skierniewicach [44]. 1 lipca tego roku wraz z innymi księżmi Warszawy
odbyć miał rekolekcje w Seminarium św. Jana [45]. 02.05.1929
r.
odznaczonym został Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 za pełnienie
obowiązku kapelana wojskowego lub branie udziału w niesieniu opieki
duchownej i sanitarnej podczas wojny polsko-bolszewickiej. Prawo do
tego medalu przyznał księżom Archidiecezji Warszawskiej J.E. ks. Bp St.
Gall. Lista ogłoszona została w Rozkazie Dziennym nr 35 Ministerstwa
Spraw Wojskowych w Warszawie [46]. W kwietniu 1930 r. został
przeniesiony na prefekta szkół średnich w Skierniewicach
[47].
12.11.1931 r. podczas konferencji dekanalnej i tzw. dysput
teologicznych prowadzonych pod przewodnictwem ks.
arcybiskupa,
przedstawił temat pt.:
De
examine sponsorum z zakresu prawa kanonicznego [49].
W dwudziestoleciu międzywojennym
pracował jako
wikariusz w warszawskich parafiach. W lutym 1932 r. został przeniesiony
z wikariatu w par. Wszystkich Świętych na wikariat parafii św.
Antoniego [48], gdzie posługiwał w latach
1932-1933 [35]. W lutym 1933 r. został przeniesiony na
wikariat w
parafii św. Jakuba Apostoła
w Ochocie [50] (1935 [36]), do której później
należeć
będą przez
wiele lat
Adam i Wiesława Netczukowie. W październiku 1935 r. jako wikariusz par.
św. Jakuba został mianowany na prefekta szkół w
Warszawie
[42].30.11.1937 został członkiem Zarządu Koła Księży
Prefektów w Warszawie [51].
Ks. Józef Netczuk w dniach
06-26.07.1938 r. był na wycieczce I.K.C. p.t.
„3 tygodniu na
zachodzie i południu”,
28. na liście paszportu nr IV wśród grupy 81
uczestników
z Polski. Ambasada Polska przy Watykanie prosiła o audiencję generalną
w dn. 20.07.1938 r. u Ojca Świętego w Castel Gandolfo dla
uczestników tej wycieczki. 18-21 gościli w Rzymie, z
wycieczkami
- 19 do Asyżu, a 20 do Neapolu. Organizatorem wycieczki była Światowa
Organizacja Podróży Wagons-Lits//Cook Międzynarodowe
Towarzystwo
Wagonów Sypialnych i Wielkich Ekspresów
Europejskich S.A.
Agentura Warszawska [52].
W 1939 r. mieszkał przy ul. Nowolipki 48
w Warszawie
[12]. Miejsce to weszło w granice utworzonego pod okupacją Getta i
zostało zrównane w czasie Powstania Warszawskiego z
ziemią. Do 1945 r. był wikariuszem w parafii św. Michała
Archanioła
[13].
Prawdopodobnie w tej parafii, ks. Józef
w czasie wojny udzielił ślubu hrabinie Herbich. Warto przy tej okazji
przytoczyć tu rodzinną historię z początku lat 90. XX w. Wtedy
to
Tomasz
Netczuk syn Adama wynajmował mieszkanie w
kamienicy, która należała do hrabiny Herbichowej. Hrabina
słysząc nazwisko Netczuk przypomniała sobie księdza Józefa.
Opowiedziała
Tomkowi o księdzu Józefie i znajomości z nim.
Bywał on gościem w jej domu, grywali razem w karty [14]. W ten oto
sposób, nadzwyczajnym zbiegiem okoliczności, rodzina Adama i
Wiesławy z Jędruszczaków Netczuków, osiadając w
Warszawie w niespełna 40 lat po śmierci księdza Józefa i 25
lat po śmierci księdza
Nikodema
- kuzynów dziadka Adama,
wiedząc jedynie, że żyli oni w Warszawie, trafiła wprost na osobę,
która znała Józefa nie tylko z pracy
w parafii, ale też znała go osobiście. Nie był to jednak
jedyny zbieg okoliczności, o czym będzie dalej.
08.05.1945 r. z parafii św. Michała ks. Józef
został przeniesiony do parafii w Mszczonowie [15] [16] na miejsce
księdza Jana Podsiadłego [17], gdzie w latach
1921-1922 wikariuszem był jego brat Nikodem. 13.08.1946 r. ksiądz
Józef prosił Kurię o
bezterminowy lub kilkuletni urlop, ponieważ bardzo chciał podjąć pracę
duszpasterską w Archidiecezji Wrocławskiej, która, jak pisał
w
liście,
najdotkliwiej
odczuwała brak kapłanów
[18]. Tydzień później ks. Józef został
mianowany przez Kurię prefektem szkół w Warszawie i
zakończył
wikariat w Mszczonowie [19]. Znów zamieszkał w Warszawie, a
już
29.08.1946 r. decyzją Prymasa Polski Augusta Kardynała Hlonda został
powołany na stanowisko obrońcy węzła małżeńskiego i święceń przy
Trybunale Metropolitalnym w Warszawie [20]. Zachowały się
dokumenty, złożonej we wrześniu 1946 r. przez ks. dra Józefa
Netczuka, przysięgi sądowej oraz antymodernistycznej [21].
01.07.1948 r. ks. Józef
wnosił do Kurii o
litterae
passus na czas urlopu wakacyjnego. W tym czasie mieszkał w
hospicjum, nakazano mu jednak likwidację znajdującego się tam
gospodarstwa domowego,
w związku z czym 28.03.1949 r. prosił Kurię o przydzielenie w
administrację parafii [22]. 09.07.1949 r. Kuria przydzieliła ks.
Józefowi administrację parafii św. Augustyna w Warszawie z
odbudowanym dopiero kościołem [23] [24]. W parafii tej przed wojną
wikariuszem był ks. Nikodem.
Ksiądz Józef proboszczem był jednak tylko 3 lata [25],
ponieważ
wkrótce dało o sobie znać słabe zdrowie.
02.09.1950 r. za zasługi dla Archidiecezji
Warszawskiej został odznaczony przywilejem rokiety i mantoletu czarnego
koloru, tym samym został uhonorowany godnością kanonika [26].
24.08.1951 r. został mianowany wiceoficjałem Sądu Arcybiskupiego
Warszawskiego i Metropolitalnego w Warszawie. Został oddelegowany do
prowadzenia spraw
matrimonio
rato non consumato i
rekwizycji
oraz zwolniony ze stanowiska obrońcy węzła małżeńskiego [27].
14.12.1951 r. ksiądz doktor, ze względu
na zły stan
zdrowia zrzekł się administracji parafią św. Augustyna w dekanacie
Warszawa-Północ. Do czasu otrzymania mieszkania służbowego
przy
sądzie duchownym, zamieszkał na plebanii parafii Matki Bożej
Loretańskiej na Pradze [28] [29]. Kuria przychyliła się do
jego
prośby, jednak nowego mieszkania niestety już nie doczekał. Zmarł
22.05.1952 r. na plebanii parafii MB Loretańskiej w wieku 54
lat, w
kapłaństwie 32. Nie pozostawił testamentu, a ostatnie intencje przed
śmiercią przekazał swemu bratu księdzu Nikodemowi, wówczas
jeszcze kapelanowi w Szpitalu Dzieciątka Jezus. Nabożeństwo pogrzebowe
odbyło się 26 maja w parafii, w której zmarł [30]. Pochowany
został w grobie wspólnym księży na Cmentarzu Powązkowskim w
Warszawie [31].
Ksiądz Józef wspominany jest
w wielu publikacjach parafialnych i historycznych. Wspomina go także
ksiądz Stanisław Tworkowskich w swoich
Opowiadaniach i nowelach
z
czasów II wojny światowej [32] [33].
Ciekawostką jest fakt, że jedną z
fundatorek
kościoła Św. Augustyna w Warszawie, w którym
pracował ks. dr Józef Netczuk była
hrabina Aleksandra Potocka h. Pilawa wdowa po Auguście Potockim [34],
właścicielka m.in. Ordynacji Międzyrzeckiej i Międzyrzeca Podlaskiego,
z którego Netczukowie pochodzą.
06.06.2012 r. niedaleko obu zmarłych
księży Netczuków pochowany został Adam Netczuk z Warszawy.
Źródła i przypisy:
[1] Dokładną datę urodzenia i prymicji uzyskaliśmy 20.09.2009 r.
korespondencyjnie od ks. Piotra Staniewicza, który
opracowywał biogramy księży pracujących w archidiecezji
warszawskiej w latach 1918-1939;
[2] Życiorys ks. Kanonika Nikodema Netczuka (mowa pogrzebowa z
07.01.1965 r.) autorstwa ks. A. Kosińskiego, maszynopis z odręcznymi
korektami AKM;
zobacz skan materiałów archiwalnych 1
zobacz skan materiałów archiwalnych 2;
[3] Akta USC Międzyrzeckie 1810-1825, AP Lublin; pradziadek Teodor był
nauczycielem w szkółce parafialnej;
[4] Józef Netczuk-Zieliński, stryjeczny pradziadek księży
był kasjerem, ławnikiem i p.o. burmistrza Międzyrzeca;
zobacz skan
materiałów archiwalnych;
[5] Zeznania Antoniny z Netczuków Jakubowiczowej, 2006 i
Eugeniusza Netczuka, 2006;
[6] Materiały genealogiczne: zapiski, wspomnienia, rejestry, tablice
genealogiczne, Archiwum Genealogiczne Rodu Netczuków;
[7] Lata studiów otrzymaliśmy 20.09.2009 r.
korespondencyjnie od
ks. Piotra Staniewicza, który opracowywał biogramy
księży
pracujących w archidiecezji warszawskiej w latach 1918-1939, z
korespondencji tej dowiedzieliśmy się również, że zachowało
się
jego CV złożone na Uniwersytet Warszawski;
[8] Dekret Prymasa Polski Stefana kard. Wyszyńskiego do ks.
Józefa ws. jego obowiązków w sądzie
metropolitalnym z dn.
04.12.1950 r., maszynopis AKM;
[9] Pismo Kurii Warszawskiej z zaświadczeniem, że ks. Józef
pracował w charakterze nauczyciela religii w państwowych szkołach
powszechnych i średnich ogólnokształcących i zawodowych od
roku
1924 do roku 1931, a następnie w prywatnych szkołach średnich
ogólnokształcących od roku 1935 do roku 1939 z dn.
08.06.1948
r., maszynopis AKM;
zobacz skan materiałów archiwalnych
[10] http://www.ordynariat.wp.mil.pl/pl/378_11573.html (dostęp:
20.01.2012);
[11] Wykaz
duchowieństwa wojskowego oraz prafji i kaplic wojskowych wyznania
katolickiego w RP. Stan na 1929 r., Księża kapelani
rezerwy wg starszeństwa od 1927 r. - 116 na liście;
[12] Spis
abonentów
warszawskiej sieci telefonicznej Polskiej Akcyjnej Spółki
Telefonicznej i Rządowej Warszawskiej Sieci Okręgowej w 1939 r.,
miał nr telefonu 119909;
[13] Andrzej J. Szymański, 90
lat Parafii Św. Michała Archanioła w Warszawie 1917 - 2007,
prezentacja, źródło:
http://digital.fides.org.pl/dlibra/docmetadata?id=720&dirds=1&tab=1
(dostęp: 16.06.2010);
[14] Relacje Wiesławy z Jędruszczaków Netczukowej, 2008 i
Tomasza Netczuka, 2010;
[15] Pismo Kurii Warszawskiej do ks. Józefa, ws. zwolnienia
z
obowiązków wikariusza par. św. Michała w Warszawie i
jednoczesnego mianowania na wikariusza par. w Mszczonowie z dn.
08.05.1945 r. AKM;
[16] Pismo Kurii Warszawskiej do proboszcza par. św.
Michała
w Warszawie ws. zwolnienia ks. Józefa z
obowiązków
wikariusza z dn. 08.05.1945 r., maszynopis AKM;
[17] Pismo Kurii Warszawskiej do proboszcza par. w Mszczonowie
ws.
zwolnienia z obowiązków dotychczasowego wikariusza i
mianowania
ks. Józefa nowym
wikariuszem z dn. 08.05.1945 r., maszynopis AKM;
[18] Odręczne pismo ks. Józefa Netczuka do Kurii
Warszawskiej z
prośbą o udzielenie bezterminowego lub paroletniego urlopu ze względu
na chęć podjęcia pracy duszpasterskiej w Diecezji Wrocławskiej, ze
względu na tamtejszy dotkliwy brak kapłanów z dn.
13.08.1946 r. AKM;
zobacz skan materiałów archiwalnych
[19] Pismo Kurii Warszawskiej do ks. Józefa ws. zwolnienia z
obowiązków wikariusza w par. w Mszczonowie i powołania go na
prefekta szkół w Warszawie z dn. 20.08.1946 r., maszynopis
AKM;
[20] Pismo Prymasa Polski Augusta kard. Hlonda do ks.
Józefa Netczuka ws. powołania na stanowisko obrońcy węzła małżeńskiego i
święceń w trybunale Metropolitalnym w Warszawie z dn.
29.08.1946 r., maszynopis AKM;
[21] Formula Iurisiurandi ks. Józefa, podpisany druk
przysięgi,
Romano-Catholicae ks. Józefa, podpisany druk przysięgi,
Formula
Iuramenti ks. Józefa, podpisany formularz maszynowy z dn.
14.09.1946 r. AKM;
[22] Pismo ks. Józefa do Kurii Warszawskiej z prośbą o
administracje parafii w związku z likwidacją jego gospodarstwa domowego
w hospicjum, zgodnie z poleceniem władz, z dn. 28.03.1949 r.,
maszynopis AKM;
[23] Pismo Kurii Warszawskiej do Dziekana Warszawskiego
Północnego o przyznaniu ks. Józefowi
administracji par.
św. Augustyna w Warszawie z dn. 09.07.1949 r., rękopis
AKM;
[24] Upoważnienie Kurii Warszawskiej dla ks. Józefa do
podejmowania pieniędzy z konta PKO parafii św. Augustyna w miejsce
poprzedniego proboszcza z dn. 06.08.1949 r., maszynopis
AKM;
[25] http://swaugustyn.pl/?proboszczowie (dostęp: 08.09.2010);
[26] Pismo Kurii Warszawskiej do ks. Józefa ws. nadania
godności kanonika i
przywileju rokiety i mantoletu w kolorze czarnym z dn. 02.09.1950 r.,
jęz. łaciński, maszynopis AKM;
[27] Pismo Kurii Warszawskiej ws. mianowania ks. Józefa
wiceoficjałem Sądu Arcybiskupiego i Metropolitalnego w
Warszawie
oraz zwolnienia go z dotychczasowego stanowiska obrońcy węzła
małżeńskiego z dn. 25.08.1951 r., maszynopis
AKM;
[28] Pismo Dziekana Warszawskiego Północnego do ks.
Józefa
ws. przekazania parafii św. Augustyna następcy z dn. 14.12.1951 r.,
maszynopis AKM;
zobacz skan materiałów
archiwalnych
[29] Odręczne pismo ks. Józefa do Kurii
Warszawskiej ws.
zwolnienia z obowiązków administratora par. św. Augustyna w
Warszawie ze względu na zły stan zdrowia i stanowisko w Sądzie
Arcybiskupim z dn. 14.12.1951 r. AKM;
zobacz skan materiałów
archiwalnych
[30] Pismo wicedziekana praskiego do Kurii Warszawskiej z
zawiadomieniem o śmierci ks. Józefa Netczuka z dn.
23.05.1952
r., rękopis AKM;
[31] Pismo Kurii Warszawskiej do Zarządu Cmentarza Powązkowskiego w
Warszawie z udzieleniem zgody na pochowanie ks. Józefa
Netczuka
w grobach kapłańskich na Cmentarzu Powązkowskim, z dn. 24.05.1952 r.,
rękopis AKM;
[32] Stanisław
Tworkowski, Ostatni
Zrzut. Opowiadania i nowele 1939-1945, Veritas, 1977, str.
27, 29 i 295;
[33] T. Kryska-Karski, Duchowieństwo wojskowe II
Rzeczypospolitej, Veritas Foundation Publication Centre,
2000, str. 19;
[34] http://swaugustyn.pl/?historia_kosciola (dostęp: 08.09.2010);
[35] Anzelm Janusz Szteinke (OFM), Kościół
św. Antoniego i
klasztor Franciszkanów-Reformatów w Warszawie
1623-1987,
Kraków 1990, str. 354;
[36]
http://znajdzprzodka.pl/genparaf/index.php/%C5%9Aw._Jakuba_Aposto%C5%82a_ul.Gr%C3%B3jecka_38
(dostęp: 27.12.2013).
Kopie dokumentów z Archiwum Kurii
Metropolitalnej w
Warszawie (AKM) otrzymaliśmy
dzięki życzliwości ks. prałata Walentego Królaka, proboszcza
parafii św. Augustyna w Warszawie;
[37] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1909, Dyrekcja
Gimnazjum, Lwów 1911, str. 87;
[38] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1910, Fundusz
Naukowy, Lwów 1911, str. 73;
[39] Sprawozdanie
Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1911/12,
Fundusz Naukowy, Lwów 1912, str. 75;
[40] Zygmunt Zagórowski, Spis
nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych,
seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów
naukowych
i władz szkolnych, R. 2, Książnica-Atlas, Warszawa,
Lwów, 1926, str. 399;
[41] Kurjer Poznański, R. 24 (1929), nr 474, str. 15;
[42] Kurjer Warszawski, R.115, nr 301 (2 listopada 1935) - wyd.
wieczorne, str. 5;
[43] Wiadomości Archidjecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidjecezji Warszawskiej, R. 12, 1922 nr 11 (listopad),
str. 236;
[44] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 19, 1929 nr 2 (luty), str.
54;
[45] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 19, 1929 nr 4 (kwiecień),
str. 140.
[46] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 19, 1929 nr 5 (maj), str.
176;
[47] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 20, 1930 nr 4 (kwiecień),
str. 156
[48] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 22, 1932 nr 2 (luty):,
str. 65;
[49] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 22, 1932 nr 10
(październik), str. 387;
[50] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 23, 1933 nr 2 (luty), str.
57
[51] Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie : miesięcznik
Duchowieństwa Archidiecezji Warszawskiej, R. 28, 1938 nr 2 (luty), str.
91;
[52] The Polish Institute and Sikorski Museum (London), sygn.
A.44.119/1.
Zobacz też:
Strona
parafii św. Augustyna w Warszawie
Strona Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego
Janusz Netczuk, ks. (26.07.1955 - 17.07.2015)
Syn Zygmunta (1924-2002) i Aleksandry z
Trojanowskich Netczuków. Wnuk
Mikołaja
(1879-30.08.1938) i
Antoniny
z
Mankiewiczów (1881-18.09.1938)
małżonków
Netczuków, prawnuk Józefa Jana (27.02.1844
-15.11.1924) i Petronelli z Mnakiewiczów
(29.04.1842-25.12.1905), praprawnuk Jana (ur. 08.05.1796) i Heleny zd.
Jurko
(25.05.1805-23.05.1853). Dalszy kuzyn pozostałych trzech braci księży.
Ojciec ks.
Janusza - Zygmunt razem ze swym bratem Stanisławem byli w połowie
spadkobiercami siedliska przy ul. Narutowicza, którego
działów dokonano w latach 1939-1942. W domu rodzinnym
Janusza
zachowały się zdjęcia rodziny Mankiewiczów i plan siedliska
naszej gałęzi z 1942 r. [1]. Ukończył Liceum
Ogólnokształcące w
Międzyrzecu Podlaskim a następnie wstąpił do Wyższego
Seminarium
Duchownego w Siedlcach. W czasie studiów został wcielony do
wojska na przymusową służbę w jednostce dla kleryków w
Brzegu
(1975-1977) [6]. Na przepustkach odwiedzał kuzyna Tadeusza Netczuka we
Wrocławiu [9].
Święcenia kapłańskie ksiądz Janusz otrzymał z rąk ks. biskupa Jana
Mazura [6]
w 1982 r., a msza prymicyjna odbyła się 13.02.1982 r. w
parafii
św. Mikołaja w Międzyrzecu Podlaskim. Od 01.03.1982 r. posługiwał jako
wikariusz w parafii
św.
Anny w Tucznej, od 30.07 w Serokomli [6]. W latach 1983-1984 był
wikariuszem w parafii Matki Bożej Kodeńskiej w Pilawie [2] [5], w
latach 1984-1985 w Rozbitym Kamieniu, 1985-1987 w Miastkowie
Kościelnym, 1987-1989 w Skrzeszewie, 25.08.198-27.08.1990 w parafii
Przemienienia
Pańskiego w Łukowie [11], 1990-1991 w Wildze i w latach 1991-1993 w
Huszczy
[6].
11.08.1993 r. bp. Jan Mazur mianował go
proboszczem parafii
Trójcy
Świętej w Paszenkach, gm. Jabłoń [3], gdzie rozpoczął remont i
rekonstrukcję oryginalnego dachu tej jedynej w województwie
drewnianej świątyni pounickiej zbudowanej na planie oktogonu w XVIII
w., odbudowanej w 1890-94.
28.07.2004 r. został proboszczem parafii
św. Barbary
w
Dołdze k. Międzyrzeca
Podlaskiego [4]. Pochodzi z parafii pw. św. Piotra i Pawła na
Nowym Mieście
w Międzyrzecu Podlaskim, do której należeli Netczukowie z
ul. Narutowicza.
Od wielu lat chorował, a od stycznia 2015 r. bardzo ciężko. Przebywał w
szpitalach w Białej Podlaskiej i Lublinie, gdzie przeszedł poważną
operację. Od marca leczony był w Centrum Medycznym Epimigren w Osielsku
k. Bydgoszczy i przebywał pod opieką brata. Zmarł nagle w piątek rano,
17 lipca w wieku 59 lat [6].
Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się różańcem o godz.
10:00 w
kościele Chrystusa Króla w Międzyrzecu Pdl. O godzinie 11:00
rozpoczęła się msza św. [6]
[7]. W kościele zebrana była licznie rodzina zmarłego: mama księdza,
brat z małżonką, córkami i ich rodzinami, kuzyni ze strony
Netczuków reprezentujący wszystkich braci i siostrę taty
księdza
Janusza, rodzina ze strony jego mamy, jak również
przedstawiciele wspólnot parafialnych, w których
posługiwał w ciągu swojego życia. Na mszy obecnych było około stu
kapłanów z diecezji siedleckiej i drohiczyńskiej [8], a
przewodniczył jej ks. biskup Piotr Sawczuk - biskup pomocniczy diecezji
siedleckiej. Przybyło także wielu ludzi świeckich i duchownych,
którzy znali ś.p. Janusza Netczuka oraz delegacje z parafii
w
Dołdze i Paszenkach, gdzie był proboszczem [10] [8]. 24.07 odprawiono
uroczystości pogrzebowe w Dołdze.
Homilię wygłosił ks. Piotr Sawczuk. Nawiązał w niej do życiorysu
księdza Janusza. Wspomniał także o unickich korzeniach naszej rodziny i
pozostałych
trzech
braciach księżach Netczukach, którzy żyli przed
księdzem Januszem, przybliżył także ich sylwetki [8].
Po mszy swojego proboszcza pożegnał przedstawiciel parafii Dołha, a
także księża z parafii, w których posługiwał, pożegnanie w
imieniu rodziny wygłosił mąż bratanicy zmarłego. Następnie w kondukcie
żałobnym ciało księdza zostało odprowadzone na pobliski cmentarz przy
ul. Brzeskiej, gdzie nasz krewny spoczął w grobie we wschodniej części
cmentarza. Obrzęd pogrzebu zakończył koncert skrzypcowy Jana Netczuka.
Po pogrzebie rodzina zebrała się na obiedzie w restauracji przy ulicy
Łukowskiej.
Z przebiegu uroczystości opublikowano relacje ze zdjęciami
i nagraniem homilii biskupa Piotra Sawczuka. Dostępne są na stronach
internetowych:
Galeria - Uroczystości pogrzebowe ks.
Janusza Netczuka - 25.07.2015, Podlasie24.pl
Uroczystości pogrzebowe ks. Janusza Netczuka
z nagraniem homilii bpa Piotra Sawczuka - 25.07.2015, Podlasie24.pl
Uroczystości pogrzebowe ś.p. ks. Janusza
Netczuka I - 23.07.2015, Podlasie24.pl
Zmarł ks. Janusz Netczuk - 21.07.2015,
Podlasie24.pl.
Źródła i przypisy:
[1] Materiały genealogiczne: zapiski,
wspomnienia,
rejestry, tablice
genealogiczne, Archiwum Genealogiczne Rodu Netczuków,
zdjęcia i
plan udostępnione dzięki życzliwości Aleksandry z Trojanowskich
Netczukowej i ks. Janusza Netczuka;
[2]
http://www.pilawamiasto.republika.pl/parafia_mbk_pilawa.html (dostęp:
30.04.2014);
[3] Witold Zdaniewicz, Wykaz
parafii w Polsce 2001: (według diecezji). Stan na 31.12.2001 r.,
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC - Apostolicum, 2001, str.
368;
[4] http://diecezja.radiopodlasie.pl/ksieza.html
(dostęp:
04.06.2012);
[5] Spis duchowieństwa
diecezji siedleckiej w Polsce w 1985 r.;
[6]
http://podlasie24.pl//miedzyrzec/kosciol/zmarl-ks.-janusz-netczuk--18785.html
(dostęp: 21.07.2015),
por.
http://www.podlasie24.pl/miedzyrzec/kosciol/uroczystosci-pogrzebowe-s.-p.-ks.-janusza-netczuka--187f0.html
(dostęp: 08.08.2015);
[7] http://diecezja.radiopodlasie.pl/?pageId=62&id=817 (dostęp:
21.07.2015);
[8]
http://www.podlasie24.pl/miedzyrzec/kosciol/uroczystosci-pogrzebowe-ks.-janusza-netczuka--18847.html
(dostęp: 08.08.2015);
[9] Relacja Tadeusza Netczuka, ARN, 2012;
[10] Ł. Netczuk, Relacja z pogrzebu ks. Janusza
Netczuka, 20.08.2015, Strona Rodu Netczuków;
[11]
http://www.przemienienie.lukow.pl/index.php/kaplani/594-kaplani-ktorzy-pracowali-w-naszej-parafi
(dostęp: 27.09.2017).