Międzyrzecki browar, rodzina Kahlów i bł. ojciec Honorat Koźmiński

    W ramach naszego klubowego projektu Nazwiska międzyrzeczan oraz badań nad genealogią międzyrzeczan, chcielibyśmy przedstawić niezwykle interesujące informacje dotyczące rodziny Kahlów, z którymi wiąże się nie tylko międzyrzeckie piwo, ale i osoba polskiego błogosławionego.
    02.03.2015 nawiązała z nami kontakt pani Romana Kahl-Stachniewicz, potomkini międzyrzeckich Kahlów, rodziny, z której pochodzi m.in. Aleksandra Kahl - matka błogosławionego ojca Honorata Koźmińskiego.
    Za sprawą Pani Romany Zofii Kahl-Stachniewicz (1843-2018) udało się przygotować małe opracowanie na temat rodziny Kahlów vel Kallów, którzy związani byli przez pewien czas z międzyrzeckim browarem. W styczniu 2018 r. Pani Romana Kahl-Stachniewicz odeszła do wieczności. Z tego powodu Jej pamięci dedykujemy niniejszą pracę, z nadzieją, że przybliży międzyrzeczanom dzieje ich małej ojczyzny. Z tego względu skupiliśmy się na najbliższej rodzinie Jana Kahla, przekazanych nam relacjach oraz pochodzeniu Kahlów. Szczegółową genealogię można poznać w Wielkiej Genealogii Minakowskiego.

Szkic początków rodu Kahlów

    Polska gałąź rodziny Kahlów vel Kallów miała wg tradycji rodzinnej niemieckie korzenie. Znajduje to potwierdzenie w literaturze i źródłach. Kahlowie mieli pochodzić z saksońskiej szlachty osiadłej w Warszawie w XVIII w., gdzie trudnili się głównie piwowarstwem [1]. W XVI wieku trudnili się zegarmistrzostwem. Prawdopodobnie posiadali tytuł barona. W XVIII przedstawiciele rodu zamieszkujący Turyngię przenieśli się na ziemie polskie, wraz z polskimi królami z rodu Wettynów – elektorami saskimi Augustem II i Augustem III. Za zasługi mieli otrzymać w Polsce tytuł szlachecki i herb Pobóg [2]. Pierwszym miał być w Warszawie Grzegorz Kahl. Taką informację o rodowodzie Kahlów znajdujemy na stronie rodzinnej Pani Kahl-Stachniewicz. Poszukiwania źródłowe pozwoliły zebrać materiały, które prezentujemy w niniejszej pracy z nadzieją, że okażą się przydatne zainteresowanym w dalszych studiach nad dziejami tego rodu.

Etymologia nazwiska

    Kahl lub Kall, ewentualnie Kaal można łączyć z nazwą miejscową Kahl. Odnosi się ona do miasta Kahl nad Menem położonego na terenie obszaru geograficznego Kahlgrund i miejscowości Großkahl, Kleinkahl, Feldkahl i Sommerkahl w północno-zachodniej Bawarii. Wszystkie one biorą z kolei swą nazwę od rzeki Kahl, nad którą są położone. Inne podobne nazwiska występujące w Polsce to Kahlbach utworzone nazwy strumienia [3]. Nazwa rzeki z kolei pochodzi ze starowysokoniemieckiego kaldaha i średnioniemieckiego kalde co znaczyło zimny, chłodny, przejrzysty czyli odnosiło się jako epitet do przymiotów wody w tej rzece. Etymologię potwierdzają najstarsze wzmiankowane nazwy miejscowości Kahl am Mein: Calde (1282), Kalda (1288), Kalde (1371), Cal (1379), Kahl (1625), Kaal (1743), Kahl (1805), Kahl am Main (1867) [4]. Podobną oboczność w pisowni (Kahl, Kaal, Cal) obserwujemy w nazwisku opisywanej rodziny.
    Nie mogąc jednak natrafić na ślady nazwiska Kahl w Polsce przed 1767 r. poszukaliśmy też form pokrewnych. Nazwisko to w Międzyrzecu u przodków Pani Romany Kahl-Stachniewicz było zapisywane w formie Kall [5] [6] lub Kahl i oboczność ta była dość powszechna w aktach metrykalnych rodziny. Do tego znaleźliśmy informacje o nazwisku Kahle. Nie wykluczone, że mają one ze sobą związek, co sugeruje jeden warszawski akt urodzenia, w którym krewni noszą nazwisko w wariancie Kahl i Kahle, o czym dalej.

Kahle v. Kahl v. Kähle(?)
 Niemcy

    Niemiecka literatura genealogiczno-heraldyczna i tamtejsze źródła wzmiankują rodziny o pokrewnych nazwiskach. Przykładem jest rodzina Kahle. Jej przedstawiciel Konrad Christian Kahle w 1733 r. został nobilitowany przez cesarza [7]. Niewykluczone, że był spokrewniony z ojcem niżej opisanego Jana Kahle.

Polska

    W Rzeczpospolitej w 1775 r. od skartabellatu przez wzgląd na cnotę, talent i zasługi uwolniony został m.in. Samuel Kahle, komisarz królewski [8] [9]. W 1779 r. sprzedał część Żerdzi, Łubna i Moczydłowa Pęczkowskiemu, a 1784 nabył część Modzeli od Modzelewskiego [10]. W 1782 r. z Samuelem Kahle sądził się Potocki Chorąży Wielki Koronny o rozpoznanie natury dóbr Muszurowa, Romanówki i Papużyńce cum attinentiis, do rozpoznania natury wsi Talne [11]. W 1783: urodzony Samuel Wilhelm Kahle plent ojca Samuela K. konsyliarza JKMci (f.28v) [12]. Samuel Wilhelm von/de Kahle (1757-1809) zmarł w 1809 r. w wieku 52 lat jako pruski landrat, pochowany został na cmentarzu ewangelicko-reformowanym na Woli [13]. Był synem Samuela Kahle jak wynika z Teki Dworzaczka. Na tym cmentarzu pochowani są również: Daniel Kahle (1769-1799) obywatel i również Daniel Kahle (1741-07.03.1802) obywatel. Pierwszy jest prawdopodobnie starszym synem Samuela i bratem Samuela Wilhelma, a drugi synem tego pierwszego Daniela. Prawdopodobnie Daniel (1741-1802) i Samuel Wilhelm (1757-1809) byli synami Samuela Kahle doradcy królewskiego uwolnionego od skartabellatu w 1775 r. Samuel Wilhelm był żonaty przynajmniej dwukrotnie. Drugą żoną była Konstancya z Sośników vel Sosnowskich mająca w 1809 r. 36 lat.
    Samuel Kahl (!) został, m.in. powołany do numerowania biletów skarbowych wydawanych przez Dyrekcję Biletów Skarbowych podczas Insurekcji Kościuszkowskiej dnia 5 sierpnia 1795 r. (z rekomendacji A. Karskiego) [14]. Jego postać w kontekście insurekcji na Podlasiu jest ważna ponieważ nazwisko w źródłach pojawia się w formie Kahl nie zaś Kahle, co znów może świadczyć o możliwym pokrewieństwie rodzin.
    Z korespondencji z Panią Magdaleną Dąbrowską znamy liczne potomstwo Samuel Stanisław du Laurans i Józefy Michalczewskiej. Samuel był synem Marianny Elżbiety de Kahle i Wilhelm de Laurans. Marianna była prawdopodobnie córką ww. Samuela Kahle'a [46].

Genealogia Kahle'ów
? Kahle
- Jan Kahle (*ok. 1720)
x Zuzanna de Greden, 1753 nabyli na Lesznie w Warszawie dworek od Plerscha (Boniecki A.) Możliwe że ojciec Samuela Kahle
 
? Kahle, nobilitowany?
- Samuel Kahle, konsyliarz JKMci, zwolniony od skartabellatu 1775 (*ok. 1740) w drugim pokoleniu

-? Daniel Kahle (1741-07.03.1802), majster kunsztu piwowarskiego
x Maria Helena Hautz
-?Daniel Kahle (1769-1799)
- Karol Wilhelm Kahle (*1787), majster kunsztu piwowarskiego, l. 21, par. ewang.-ref. Warszawa, zam. przy ul. Wolskiej 3096, prawdopodobnie tożsamy z Karolem Kahle, porucznikiem pułku 5 piechoty; reform. 26.09.1810 [15]
x Zuzanna Chrystyna Adam vel Adamówna, c. Jana Gotfryda Adama (majster kunsztu piowarskiego) i Anny zd Czernik 1-o v. Adam, 2-o v. Freyind, śl. 26.09.1808/23, Warszawa ASC Cyrkuł IV
- Anna Julianna Kahl (*1778), c. Marii Kahle – albo Marii Heleny z Hautzów, żony Daniela Kahle
x Jan Gotfryd Krause (*1766), majster siodlarski
- Jan Henryk Krause (*20.04.1820), ewang.-augsb.
- Stanisław Antoni Krause (*20.04.1820), ewang.-augsb., chrzestną była Marya Kahle – babka dziecka
- Samuel Wilhelm Kahle (1757-10.02.1809), były konsyliarz i oficjalista pruski
x Konstancya z Sośników vel Sosnowskich (1773-?)
- Adelajda Maria Anna (*1801)
x Józef Koszutski (*1790), s. Mateusza i Zofii Grabińskiej, śl. 07.08.1819/119, Warszawa ASC Cyrkuł VII, kapitan Gwardii Królewskiej Polskiej z wsi  Siemiechowa, obwodu sieradzkiego, żył jeszcze w 1864 (Boniecki A.)
- Józefa Sabina Koszutska (*12.07.1820), z aktu urodzenia wiemy że matka pisała się też Kahll
- Teofila (*1802)
x Stanisław Kazimierz M. Kijeński, s. Ludwika i Teresy Małgorzaty Campion, śl. 12.08.1819/125, Warszawa ASC Cyrkuł VII
x ? Kiciński śl. 1864 (Boniecki A., Herbarz polski)
-? Marianna Elżbieta de Kahle (*ok. 1760), imię syna Samuel sugeruje, że była córką Samuela
 x Wilhelm de Laurans, generał major wojsk koronnych, śl. przed 1783, jeszcze w 1789 żył.
- Samuel Stanisław du Laurans (14.09.1783 Warszawa, par. kalwińska - 1856), podporucznik 1807, kapitan 1 pułku piechoty 1808, kaw. Krzyża wojskowego polskiego, Legii Honorowej i św.  Stanisława, komisarz woj. sandomierskiego 1818, dziedzic Młodziejowic, legit szl. 1838, zm. 1856, źródła podają 5 dzieci: Oskara, Kamila, Edwina Hieronima, Henryka i Zygmunta Wiktora, tymczasem z badań Magdaleny Dąbrowskiej wynika że dzieci mieli znacznie więcej. [46]
x Józefa Michalczewska, śl. 1810
- Emilia Konstancja (*01.06.1811 Radom Fara)
x Karol Bańkowski
- Oscar (*ok. 1812 Radom)
x Aurela Voltere
- Leon Bolesław (*20.04.1812 Radom)
- Henryk Wilhelm Epifemiusz  (*08.04.1813 Radom Fara)
x Wiktoria Winkler
- Leonida Justyna Ludwina (*20.04.1814 Radom)
- Sokrates Kamil (* 1816)
x Aleksandra Cielecka
- Sabin Juliusz (*1817  Radom)
- Nestor (*ok. 1820)
x  Ludwika Płońska
- Edwin Hieronim  (* 1824 Jędrzejów)
1x Aglae Mottet 
2x Cassilda Jankowska Schoning
- Hereulan Ludmiły Karol (*ur. 1825 Olkusz)
- Bożena Eliza (*ur. 1826 Olkusz)
- Wirgiliusz Szczęsny  (* 1828 Olkusz)
- Łucja (Lucyna) (*1829 w Krakowie) (akt znania sporządzony przed ślubem w parafii Św Krzyża w Warszawie
x Wawrzyniec Guldynowicz
- Zygmunt (*1831 Olkusz)
x Magdalena Beck
- Eligiusz Helidor Julian (* 1833 Olkusz)
- Eligiusz (*ok   1834)
x Julia Bohm
- Idalia (+ 1817 Radom)
- Stanisła Julian (+1825 Olkusz)
- Olimpia (+ 1921 Radom)
- Apolinary (+ 1923 Jędrzejów) [46]
x Aleksander Komornicki, 1791 szambelan Stanisława Augusta, porucznik gwardii pieszej koronnej
 
    Inny Kahl pisany pierwotnie jako Kähle, mieszkający u rodziny w Warszawie pochodzący z miasta Terlitz (?) w Prusach. Nie wiadomo jaki jest jego związek z powyższymi Kahle'ami. Genealogia:

?  Kähle
- Krzysztof Fabian Kähle, Terlitz, Prusy  (*ok. 1760)
x Anna Szmitt
- Jan Samuel Kahle (*1799-) kawaler, ewangelik, majster krawiecki, zam. na Starym Mieście, ur. w mieście Terlitz w Prusach, s. Krzysztofa Fabiana Kahle, zamieszkały u krewnych
x Franciszka zd. Mórawska, 1-o v. Kopczyńska (*1782), śl. 1827/194, Warszawa św. Jan, c. Benedykta doktora i Maryanny z Wrońskich (nieżyj.), wdowa od 1807 r.
 
    Nie wiadomo jakie pokrewieństwo łączy rodzinę Kahl i Kahle, ale akt urodzenia córki Anny Kahl potwierdza na gruncie warszawskim, że nazwiska Kall, i Kahll przynależą do jednej rodziny. Również akt urodzenia Stanisława Antoniego Krause zapisuje nazwisko matki jako Kahl, a babki w formie Kahle, co sugeruje pokrewieństwo tych nazwisk i zmiany w pisowni nazwiska tej samej rodziny. Tezę tę potwierdza też piwowarstwo, którym zajmowali się zarówno Kahlowie jak i Kahle'owie.

Kall v. Kahl
Niemcy

    Niemieckie źródła wzmiankują następujące rodziny o nazwisku Kall i pokrewnych:
- Call von Rosenberg – kupiec Roman Sebastian v. C. został nobilitowany w 1784 r.
- Call von Culmbach – oficer wojskowy Carl v.C. został uznany baronem (Freiherr) w 1818 r. [16]
W 2002 r. nazwisko Kahl w Niemczech nosiło ok. 2279 osób [17]. Jest to dość rzadko występujące w Niemczech nazwisko. Rodziny o nazwisku Call zanotowano dość późno w stosunku do wzmianek z terenu dzisiejszej Polski.

Austria

    Najwcześniejszą wzmiankę o nazwisku Kahl znaleźliśmy w źródłach austriackich w 08.01.1738 r. Wenzeslaus (Wenzel) Kahl ur. w Wiedniu 02.01.1755 był pisarzem urzędowym przy urzędzie wojskowym w Siedmiogrodzie. Następnie został adiunktem tego urzędu. Po zakończeniu służby pojechał do Bruneck, gdzie poślubił tamtejszą mieszkankę, Katarzynę Archrerin urodzoną 07.07.1770 r. i podjął pracę jako kupiec kawy. Wenzel Kahl odegrał niemałą rolę w  tyrolskim powstaniu w 1809 roku, jako powiernik i kurier tajnej korespondencji Franza Antona Nessinga, handlarza kawą w Bolzano, arcyksięcia Johanna, Martina Rochusa Teimer, majora Schützenera z Schlanders i Antona Stegera, rusznikarza i dowódcy karabinierów w Pustertalu. Jako powiernik Andreasa Hofera, Kahl pojawia się także wśród 22 przywódców ludowych na kongres 1 maja 1810 r. W Brixen. Po upadku powstania Kahl, podobnie jak inni przywódcy, uciekł najpierw do Warasdin, a następnie do Wiednia. Od kwietnia 1811 r. do sierpnia 1814 r. Kahl ponownie zatrzymuje się w Warasdin, a następnie prawdopodobnie wrócił do Bruneck [18]. Z archiwalnej korespondencji zbioru pn. Familienarchiv Kahl wynika, że Wenzel von Kahl tytułowany był jako dobrze urodzony i miał siostrę, żonę von Lytroffa, która zmarła w 1811 r. Do rodziny należeli Joseph Wenzel Kahl kancelista wzmiankowany w liście z 08.01.1738 r., któremu arcyksiążę austriacki, decyzją wysokiej komisji przyznał wynagrodzenie roczne w wysokości 200 guldenów. Prawdopodobnie był to ojciec ww. Wenzla. Wenzel i Katharina mieli syna Jana ur. 16.01.1793 r. w Wiedniu. Wnukiem Wenzla był Anthon Kahl, żyjący jeszcze w 1905 r. Nie wiadomo jaki jest związek austriackich Kahlów z niemieckimi i polskimi.

Międzyrzec Podlaski

    W Międzyrzecu w 1816 r. zmarł prapradziadek pani Romany Kahl-Stachniewicz, Jan Kahl. W 1807 r. urodziła się tam także Aleksandra Kahl, żona Stefana Koźmińskiego, matka błogosławionego Honorata Koźmińskiego. Z korespondencji z Panią Romaną wiemy, że w Międzyrzecu Podlaskim osiadł jako pierwszy Jan Kahl (1778 - 27.01.1816) syn Grzegorza Kahla i Katarzyny z Cymerlingów. Żonaty był z Karoliną zd. Maurer (1788 - 1845) [19]. Z aktu zgonu Jana Kahla dowiadujemy się, że nazwisko Kahlów zapisywano także w formie Kall [20]. Ponadto Jan Kahl, podobnie jak ojciec Grzegorz, był piwowarem: „pochodził z rodziny parającej się piwowarstwem i z pewnością był dzierżawcą browaru. Po jego śmierci jego żona Karolina już nie mieszkała w domu skarbowym tylko przy ul. Lubelskiej 29. W akcie urodzin Henryka Wilhelma Hieronima napisano, że był spłodzony z Jana Kalla i Karoliny z Maurerów ... mieszkających w Międzyrzecu utrzymujących Browar w Posesyji” [21]. Mieszkał w domu skarbowym należącym do dóbr międzyrzeckich ks. Czartoryskich przy ul. Lubelskiej 1-3 na Nowym Mieście. Był ewangelikiem, zmarł mając 38 lat pozostawiając owdowiałą żonę. Z pewnością był dzierżawcą browaru międzyrzeckiego ks. Czartoryskich o czym świadczy zapis z aktu urodzin syna Henryka Wilhelma Hieronima: „utrzymujących browar w posesyi”. Pracował w dobrach międzyrzeckich w browarze [22]. Więcej informacji o tej dzierżawie mogą dać zachowane akta dóbr międzyrzeckich [23] oraz kwerenda literatury. Podczas inwentaryzacji starych nagrobków z Międzyrzeca, którą prowadziliśmy od 2006 r. w ramach projektu Klubu RN nie natrafiliśmy na pomnik Jana Kahla z 1816 r. Najstarszy zachowany nagrobek z międzyrzeckiego cmentarza [24] pochodzi dopiero z poł. XIX w. Starsze się nie zachowały [25] [26].
    W sierpniu 2018 r. nawiązała z nami kontakt Pani Magdalena Szymańska. Przekazane informacje zaowocowały rozwinięciem wątku Kahlów i Maurerów. Jak już wyżej wspomnieliśmy, Jan Kall, wyznania ewangelickiego, zmarł 27.01.1816 r. w wieku 38 lat w domu skarbowym przy ul. Lubelskiej w Międzyrzecu gdzie mieszkała większość pracowników dóbr. Świadkami aktu byli urodzony Feliks Mauer (właściwie Fidelis Maurer gdyż taki podpis widnieje pod aktem) lat 50, ogrodnik w Wołczynie, urodzony Hendryk Miller (właściwie Hendrych Miller wg podpisu pod aktem) lat 39, ogrodnik skarbowy w Międzyrzecu. Wg aktu zgonu Jan Kall był synem urodzonego Grzegorza i Katarzyny z Cymerlingów trudniących się kunsztem piwowarskim, zamieszkałych w Warszawie. Pozostawił żonę [27]. Jan Kall był dzierżawcą międzyrzeckiego browaru książąt Czartoryskich jak wynika z aktu urodzenia jego syna Henryka Wilhelma Hieronima ur. 12.07.1816 r. [28]. W akcie tym zgłaszającym jest dziadek Henryka – urodzony Fidelis Mauer lat 57 (właściwie Maurer) z uwagi na przedwczesną śmierć ojca pół roku wcześniej. Matka Karolina z Maurów (właściwie Maurerów) miała wtedy 27 lat. Świadkami byli Wilhelm Walbourg(?) lat 52, doktor medycyny i Henryk Miller lat 39 ogrodnik, obaj z Międzyrzeca.
    Według oficjalnej genealogi oraz metryk, Jan Kahl miał przynajmniej sześcioro dzieci. Dwaj najstarsi synowie najprawdopodobniej pochodzili z pierwszego małżeństwa Jana Kahla, ponieważ jego druga żona w chwili urodzenia córki Aleksandry w 1807 r., matki bł. o. Honorata, miała 18 lat [29]. Jak pisała sama Pani Romana: „Nie jestem tylko pewna czy Aleksandra Koźmińska z domu Kahl urodziła się w Międzyrzecu, to tylko moje przypuszczenie ponieważ nie mam jej aktu urodzenia, znam tylko datę. Gdybym wiedziała przynajmniej od kiedy Jan Kahl był posesorem browaru w Międzyrzecu Podlaskim to można by być prawie że pewnym. Jeśli był posesorem jeszcze przed 1807 rokiem to Aleksandra na pewno się tam urodziła. Z książki Marii Werner Osu dowiedziałam, że Jan Kahl miał między innymi synów Jana i Stanisława. Byli oni dla mnie wielką tajemnicą podejrzewałam, że byli synami z pierwszej żony Jana ponieważ Karolina Kahl z Maurerów była na to zbyt młoda i nie było więzi miedzy nimi a pozostałymi dziećmi. Jan i Stanisław mogli się urodzić w latach 1801 – 1806. (…) Nie mogli to być synowie Karoliny Kahl z domu Maurer ponieważ ona urodziła się w 1788 lub w 1789 r. tak więc w 1800 r. miała 11 lub 12 lat. Gdy urodziła Aleksandrę w 1807 to miała jakieś 18 lat.” Niestety nie jest znane nazwisko pierwszej żony Jana Kahla, z której urodzili się mu synowie:
1. Jan Kahl [30]
2. Stanisław Kahl [31].
Z Karoliny zd. Maurer urodzili się:
3. Aleksandra (1807 - 1886)
4. Karol Fidelis (1810 - ?)
5. Zofia Karolina Emilia (1814 - 1821)
6. Henryk Wihelm Hieronim (1816 -1887) [32].
Po śmierci Jana Kahla, żona Karolina przeniosła się na ulicę Lubelską 29 w Międzyrzecu [33]. W jakiś czas potem przeniosła się do Ostrowa Podlaskiego [34]. Zmarła w 1847 r. pochowana na Powązkach.
    Od 1836 r. Jan Kahl Młodszy był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Urodził się w Międzyrzecu Podlaskim [35]. Od 1825 r. był w Wojsku Polskim. W powstaniu listopadowym był podporucznikiem, potem porucznikiem 3 pułku ułanów [36]. Wg Romany Kahl-Stachniewicz musiał być pierworodnym synem, gdyż nadano mu imię po ojcu. Musiał urodzić się ok. 1800 r. skoro od 1825 r. był w Wojsku Polskim. Stanisław musiał być drugim synem z pierwszej żony i prawdopodobnie również urodził się w Międzyrzecu ok. 1803 r.
    Wnukowie Jana Kahla: Czesław Polikarp Kahl – był mariawitą, pochowany został w Zgierzu oraz Emil Kwiryn. Syn Emila Kwiryna Władysław Bogumił Kahl, pochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie, był m.in. współorganizatorem, a następnie komendantem ochotniczej kolumny sanitarnej nr 1, skierowanej w maju 1921 na teren pow. lublinieckiego, objętego III powstaniem śląskim [37].
    Jak wynika z danych przekazanych przez Magdalenę Szymańską córka Jana i Karoliny - Zofia Kall zmarła w 1821 r. w wieku 9 lat w Brodziłówce, w powiecie bialskim gdzie posesorką części wsi była jej Matka Karolina z Maurerów Kalowa. Zgon zgłosił wielmoży Feliks Michałowski lat 45, dziedzic części wsi Brodziłówka i ksiądz Piotr Ostrowski altarzysta kościoła brodziłowskiego [38].
    Związki między dzierżawcami propinacji obrazuje następujący przykład. Podobnie jak Jan Kall vel Kahl, Jan Samuel Mann również utrzymywał się z przywileju dzierżawy propinacji na terenie dzisiejszej Lubelszczyzny. Miał m.in. córkę Annę Karolinę Mann ochrzczoną 26.07.1803 r. w parafii rzymskokatolickiej w Międzyrzecu (alegaty z parafii rzymskokatolickiej w Łopienniku). Rodzicami chrzestnymi byli Jan Baioch(?) i Katarzyna Edelmanowa, świadkami zaś wspomniany Jan Kall (Kahl) dzierżawca browaru międzyrzeckiego książąt Czartoryskich i jego teściowa Anna Maurowa [39] (właściwie Maurerowa – po mężu Fidelisie Maurerze). Wg Magdaleny Szymańskiej Anna Karolina Mann mogła otrzymać przy chrzcie imiona na cześć teściowej (Anny) i żony (Karoliny) świadka jej chrztu - Jana Kalla. Dowodzić to może szczególnej relacji jaka łączyła rodzinę Mannów i Kallów. Anna Maurerowa - świadek chrztu Anny Karoliny Mann - zmarła w 1824 r. w Jeziorzanach (par. Łysoboki, powiat radzyński) w wieku 53 lat. Jej mąż Fidelis był ogrodnikiem w Jeziorzanach [40] [41].
    Inną ciekawostką przekazaną nam przez Magdalenę Szymańską jest związek łączący naszą rodzinę Wolskich (Rzewuskich) z rodziną Mannów. Jak słusznie zauważyła, świadkiem chrztu Maryanny Wolskiej, córki Bartłomieja Wolskiego i Anieli z Lewandowskich urodzonej w 1841 r. [42] w Międzyrzecu był Karol Cetnerski lat 44, były trębacz Trzeciego Pułku Ułanów z Międzyrzeca, później (już w 1841 r.) szynkarz we wsi Zahajki oraz Maciej Zubik l. 40 gospodarz w Międzyrzecu. Tenże Karol Cetnerski był zięciem Jana Samuela Manna, za sprawą ożenku w 1829 r. w Międzyrzecu z Joanną Mannówną, siostrą wyżej wspomnianej Anny Karoliny. Z pewnością na cześć teścia (Fidelisa) i żony (Karoliny) Jan Kall ochrzcił syna imionami Karol Fidelis.
    Wielu członków rodu Kahlów pochowanych jest na warszawskich Starych Powązkach [43].  Hieronm I Kahl wraz z małżonką Karoliną został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie. Hieronim II Kahl został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Bolesław, Hieronim Kahl został pochowany wraz z małżonką Antoniną na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

Groby Kahlów na Starych Powązkach w Warszawie

Kwatera Pod Murem II, Rząd 1:
Maria Janina Wanda Kahlowa 06.09.1888 – 1943.11
Tomasz Kahl +1841
Łucya Kahl +1875
Ewa Maria Kahl 23.04.1926 – 29.03.1939
Tadeusz Edward Kahl 26.10.1918 – 31.01.2005
Tomasz Henryk Kahl 28.11.1942 – 01.02.1972
Joanna Kahl 1858 – 1926
Eugeniusz Kahl 01.01.1882 – 21.09.1955

Kwatera 141, Rząd 3:
Janusz Kahl +26.04.1956
Zofia Kahl +27.01.1986

Kwatera O, Rząd 3:
Aniela Kahl +17.11.1910

Groby Kahlów na Cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie

Kwatera Aleja 20, Rząd 20, Miejsce 15
Janusz Kahl 15.02.1915 – 05.12.1987
Tadeusz Kahl 22.05.1907 – 09.01.1982
Janina Kahl 01.10.1919 – 17.03.1989
Tadeusz Kahl 22.05.1907 – 09.01.1989
Stefan Kahl 27.02.1878 – 09.10.1941
Zofia Kahl 29.04.1884 – 27.09.1946
Maria Kahl
25.01.1906 – 01.1945 zamordowana przez Niemców w obozie Ravensbruck
Krystyna Kahl    31.05.1912 – 20.07.1967

Kwatera Aleja 11, Rząd 11, Miejsce 36:
Emma Kahlowa +11.09.1923

Skrócona genealogia Kahlów [44]

? Kahl
- August Kahl (*ok. 1740)
x Ludwika Clausin, śl. 08.08.1767, Warszawa św. Krzyża, córka Pawła Klausa
 
? Kahl
- Antoni Kahl
x Katarzyna Ajzett
- Józef Kahl (1828-1865), ur. Saksonia, przedm. Alsztadt, zm. w Hrubieszowie [45]
x Joanna z Zygietów
 
? Kahl
- Grzegorz Kahl (*ok. 1740) piwowar osiadły w Warszawie
x Katarzyna z Cymerlingów (*ok. 1750) powtórny ślub: Wilhelm Frantz
- Jan Kall vel Kahl (1778-27.01.1816), piwowar w Międzyrzecu, ewangelik
x ? (+ok. 1806)
- Jan Kahl (*ok. 1800)
- Stanisław Kahl (*ok. 1801)
x Karolina z Maurerów (1789-02.12.1847), śl. ok. 1806, córka Fidelisa Maurera i Anny, powtórny ślub Ostrów Lubelski 1827
- Aleksandra Kahl (1807-1886)
x Stefan Koźmiński
- Aleksander Piotr Józef Koźmiński (*1828/81)
- bł. oj. Honorat Koźmiński OFMCap (29.10.1829-16.12.1916) właściwie Florentyn Wacław Jan Stefan Koźmiński
- Karol Fidelis (*1810)
- Zofia Karolina Emilia Kal (1814/82 Międzyrzec-19.03.1821 Brodziłówka)
- Henryk Wilhelm Hieronim Kall (12.07.1816 Międzyrzec-1887 Stare Powązki), radca dworu
x Karolina Pękosławska vel Leokadia Pawłowska? (04.11.1822-!? Stare Powązki), śl. 1840/18 Siedlce,
- Wiktoria Kahl (1841-?)
- Stanisław Marceli Kahl (09.01.1843 Siedlce-28.02.1913 Mińsk  Mazowiecki)
x Róża Natalia Żelazowska
- Czesław M. Polikarp Kahl, mariawita pochowany w Zgierzu
- Bożena Kahl
- Wiesław Jerzy Kahl
- Seweryna Kahl (1844-1846)
- Karol Kahl (1846-1846)
- Hieronim Kahl (1848-1932)
x ? (1870-1920)
- Hieronim Kahl
x Elżbieta Krzyśko-Potocka
- Bolesław Kahl (08.07.1908 Jezierna-14.04.1977)
x Anna (Antonina) Czop (23.12.1907-07.01.1992)
- Hieronim Kahl (18.09.1933 - 06.04.1934, cm. Salwatorski Kraków)
- Bolesława Kahl (03.03.1937-03.03.1937)
- córka (*1940)
- Romana Zofia Kahl-Stachniewicz (10.02.1943-15.03.2018)
x ? (*1934)
- Emil Kwiryn Kahl (ok. 1850-1908)
x ? (5 dzieci)
- Władysław Bogumił Kahl, pochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie
- Karolina Maria Kahl (1855-1917)
x ?
- Kazimierz Hieronim Kahl (03.03.1864-ok. 1944), pułkownik lekarz weterynarii
x ? (1870-?), śl. Warszawa 29.04.1899
- córka (1903-?)
- Leokadia Aniela Julia Kahl (1870-?)
x Munchheimer
- Władysław Dionizy Karol Kahl (1875-?)
 
Przypisy:
[1] Strona internetowa Pani Romany Kahl-Stachniewicz: http://romilita.w.interia.pl/korzenie.html (dostęp: 03.03.2015);
[2] Informacja ze strony rodzinnej oraz witryny rodzinnej w MyHeritage;
[3] Patrz: akt małżeństwa Melchiora Kahlbacha i Marii Elżbiety Kalinn (Jenkel) z 26 sierpnia 1809 r. w Zamościu;
[4] https://de.wikipedia.org/wiki/Kahl_am_Main;
[5] Akt urodzenia 1816/93, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/1/5/skan/full/6O7d7D7YSQWndz0jjsWv1w;
[6] Akt zgonu 11/1816, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/1/33/skan/full/Pbz5-cHU5JC5H0rQrJHRig;
[7] Hellbach J.Ch., Adels-Lexikon, oder, Handbuch über die historischen, genealogischen..., Tom 1, s. 628-629;
[8] Konstytucje publiczne Sejmu Ekstraordynaryjnego Warszawskiego, t. 1, s. 146;
[9] Inwentarz nowy, praw, traktatów etc., tom 10, s. 254;
[10] Boniecki A., Herbarz polski, t. cz.1 t. 9, s. 143;
[11] Prawa, konstytucje i przywileje Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 8, s 545;
[12] Teki Dworzaczka, Księgi grodzkie i ziemskie, Poznań, Inskrypcje 17375 (nr 1360) 1783;
[13] Diehl E., Wiadomości Historyczne o cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie, Warszawa 1893, s. 16-17;
[14] Kowalski M., 200 lat Insurekcji Kościuszkowskiej, [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XXVI, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1994, str. 19; por. Kotarski S., Członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego pochodzący z Podlasia [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. IV, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1972, str. 155; por. , por.: Warmiński J., Obwód radzyński ze szczególnym uwzględnieniem Międzyrzecczyzny w powstaniu listopadowym [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XII-XIII, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1980-1981, str. 125;
[15] Gembarzewski B., Wojsko Polskie : Księstwo Warszawskie 1807-1814, Lista imienna oficerów wojska Księstwa Warszawskiego 1809-1814 roku, Warszawa-Kraków 1905, s. XVI;
[16] Hellbach J.Ch., Adels-Lexikon, oder, Handbuch über die historischen, genealogischen..., Tom 1, s. 215;
[17] http://wiki-de.genealogy.net/Kahle_(Familienname);
[18] Familienarchiv Kahl (Selekt Wenzel Kahl) (1738–1905), oprac. dr Christine Roilo, Bozen, 2000, źródło: http://www.provinz.bz.it/kunst-kultur/landesarchiv/adels--familien--und-hausarchive.asp?news_action=300&news_image_id=803431;
[19] Strona internetowa Pani Romany Kahl-Stachniewicz: http://romilita.w.interia.pl/korzenie.html (dostęp: 03.03.2015);
[20] Akt zgonu 11/1816, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/1/33/skan/full/Pbz5-cHU5JC5H0rQrJHRig;
[21] Informacja uzyskana korespondencyjnie od pani Romany Kahl-Stachniewicz, 02-03.2015, ARN;
[22] Tamże;
[23] Akta dóbr międzyrzeckich znajdują się w Archiwum Narodowym w Krakowie, w zespole akt ks. Czartoryskich;
[24] Mars P., Cmentarz parafialny w Międzyrzecu Podlaskim, maszynopis, PPPKZ w Białej Podlaskiej 1982, Wojewódzki Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej, por opis: http://klub.netczuk.org/06projekty07inwentaryzacje_01Miedzyrzec.html#7;
[25] J. Maraśkiewicz, Zabytkowe cmentarze - woj. bialskopodlaskie, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Narodowa Instytucka Kultury, Warszawa 1995;
[26] Według danych z projektu inwentaryzacji cmentarzy, por opis: http://klub.netczuk.org/06projekty07inwentaryzacje_01Miedzyrzec.html#7 oraz: http://klub.netczuk.org/06projekty07inwentaryzacje_01Miedzyrzec_indeks.html;
[27] Akt zgonu 11/1816, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/1/33/skan/full/Pbz5-cHU5JC5H0rQrJHRig;
[28] Akt chrztu 93/1816, źródło:  https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/1/5/skan/full/6O7d7D7YSQWndz0jjsWv1w;
[29]  Informacja z tablicy genealogicznej Kahlów z książki,  Marii Werner Osu O. Honorat Koźmiński kapucyn, por. tablicę genealogiczną: http://romilita.w.interia.pl/korzenie.html (dostęp: 03.03.2015);
[30] Strona internetowa Pani Romany Kahl-Stachniewicz: http://romilita.w.interia.pl/korzenie.html (dostęp: 03.03.2015);
[31] Maria Werner Osu, O. Honorat Koźmiński kapucyn;
[32] Informacja z tablicy genealogicznej Kahlów z książki,  Marii Werner Osu O. Honorat Koźmiński kapucyn, por. tablicę genealogiczną: http://romilita.w.interia.pl/korzenie.html (dostęp: 03.03.2015);
[33] Informacja uzyskana korespondencyjnie od pani Romany Kahl-Stachniewicz, 02-03.2015, ARN;
[34] Tamże: „Mam też akt małżeństwa Aleksandry Kahl i Stefana Koźmińskiego. Otrzymałam je od Pana Marka Buni, który inwentaryzuje mieszkańców Ostrowa Podlaskiego i interesuje się przy okazji miedzy innymi krewnymi bł. Honorata”;
[35] http://pl.wikisource.org/wiki/Manifest_Towarzystwa_Demokratycznego_Polskiego_%281836%29;
[36] Kotarski S., Członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego pochodzący z Podlasia [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. IV, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1972, str. 155; por. Warmiński J., Obwód radzyński ze szczególnym uwzględnieniem Międzyrzecczyzny w powstaniu listopadowym [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XII-XIII, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1980-1981, str. 125; por. Kowalski M., 200 lat Insurekcji Kościuszkowskiej, [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XXVI, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, 1994, str. 19;
[37] Informacja uzyskana korespondencyjnie od pani Romany Kahl-Stachniewicz, 02-03.2015, ARN;
[38] Akt zgonu 5/1821, par. Brodziłówka, źródło:
https://szukajwarchiwach.pl/35/1652/0/1/13/skan/full/b3gEScGGb_KFG1a7oXA2SQ;
[39] Anna Karolina Mann urodziła się w Międzyrzecu, ochrzczono ją 26.07.1803 r. w parafii rzymskokatolickiej w Międzyrzecu, jak wynika z odpisu aktu chrztu wystawionego 26.04.1819 r. przez ks. Antoniego Sieńkiewicza wikarego w parafii Międzyrzeckiej. Jak ciekawostkę dodać trzeba że na odpisie widnieje starsza wersja pieczęci parafii św. Mikołaja w Międzyrzecu Podlaskim z datą 1174. Akt ten wyjęto jako alegat do aktu małżeństwa Anny Karoliny Mann;
[40] Anna Maurer zmarła17.01.1824 r. w Jeziorzanach w parafii Łysoboki, akt zgonu nr 11/1824. Świadkami zgonu byli urodzony Jan Dembczyński, burmistrz miasta Łysoboki i zięć zmarłej oraz Tadeusz Wachurski majster garncarski z Łysoboków, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1873/0/1/14/skan/full/H2ICSJxBfaTBRsClmKt2hQ;
[41] Informacja przekazana korespondencyjnie przez Panią Magdalenę Szymańską, 17.08.2018, ARN;
[42] Maryanna Wolska urodziła się 05.08.1841 r. w Międzyrzecu, akt chrztu nr 116/1841, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1879/0/2.4/58/str/1/3/15/-wWZeCQNyvqm49RylXPqjg/#tabSkany;
[43] Wyszukiwarka grobów UM Warszawy, odnajduje 18 osób o nazwisku Kahl na Starych Powązkach, http://www.mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=cmentarze (dostęp: 03.11.2018);
[44] Zawiera tylko wybranych i znanych autorowi członków rodziny, o których wzmianki pojawiały się w korespondencji z Romaną Kahl-Stachniewicz;
[45] Akt zgonu 1865/68, źródło: https://szukajwarchiwach.pl/35/1829/0/2.3/59/skan/full/8b9kMg9ZB5x5hG2DvH_-0w;
[46] Wyniki badań genealogicznych Pani Magdaleny Dąbrowskiej, przesłane nam pocztą elektroniczną 09.11.2020 r.