W ramach kontynuacji studiów nad możliwymi wariantami etymologicznymi nazwiska Netczuk przedstawiamy kolejne wybrane wzmianki historyczne i wyjątki z literatury opisujące nazwy osobowe stanowiące potencjalne jego źródło - Onaczko i nazwy pokrewene występujące na Ukrainie i pograniczu polsko-ruskim.

Onaczko - nazwy pokrewne i ich pochodzenie
    Źródłem dla rozpatrywanej przez nas nazwy osobowej Neczko/Netko może być jej wariant stosowany w historii m.in. dla Piotra Naczki i rodu Naczko/Neczko/Natko zwanego Onaczko, gdy wymieniony został jako starosta brzeski w 1434 r. [1]. Wobec jego litewskiego imienia zastosowano znany wschodniosłowiański odpowiednik. Źródłem dla tego wariatnu mogą być imiona  wschodniosłowiańskie: Honaczek, Onacz, Onaczek, Onaczka, Onaczko, Onaszko, Onosz, Onoszek, Onoszko, Onuczko, Onuszek, Onuszko pochodne od Onanic(z). Może też pochodzić ono od Ondrzej, Onofryj, Onys(z)ym [2].

Bibliografia i przypisy:
[1] Genute Kirkiene, Korzenie rodu Chodkiewiczów, [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Беларускі гістарычны зборнік, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Białystok 2002, str. 39, źródło: http://pdf.kamunikat.org/2181-3.pdf (dostęp: 10.2014);
[2] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych : Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, Maria Malec, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, źródło: http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=866 (dostęp: 10.2014).

    Onaczko występuje jako imię dawane na chrzcie w latach: 1558, 1560, 1560-1563, 1569, 1577, Onacko 1551, a Onacz 1560, Onisko 1551, 1558, 1560, 1560-1563, 1562, 1578, 1580, Ónisko 1545, a Onissko 1558. Mają na ogół pochodzenie wschodniosłowiańskie, z wyjątkiem form pisanych Onacko, Ónisko i Onissko [1].

Bibliografia i przypisy:
[1] Lillia de Vaux (Rebecca S. Johnson), A Preliminary  Survey of Names from the „Historical Dictionary of Personal Names in Białystok”, str. 21, źródło: http://st-walburga.aspiringluddite.com/docs/Bialystok.pdf (dostęp: 10.2014).

Onaczko - nazwisko kmieci, bojarówi szlachty
    "Onaczko Brestensis, (...) [1, str. 105], Putkowice Nagorne: ... szl. Trochim s. Onaczkow, [1, str. 275] (...) Onaczko s. Michów, dziedzicowie z Bohow [1, str. 276] (...) Dmitr s. Onaczkow [1, str. 421] (...) Trochim s. Onaczkow 1569" [1, str. 506].
Bibliografia i przypisy:
[1] Stanisław Kutrzeba, Władysław Semkowicz, Akta Unji Polski z Litwą: 1385-1791, 1932.

    W księgach ziemskich kamienieckich i Metryce Koronnej występuję następujące zapisy:
„Тяжба Оначка Радзеевскаго съ Анною Фредрушовою относительно бѣглыхъ крестьянъ. 8 анрѣля 1524 г.
    Feria sexta post dominicam conductus Paschae proxima anno Domini millesimo quingentesimo vicesimo quarto. Prout nobilis Onaczko, tenutarius in Radijowcze, cittaverat generosam Annam Fredruschowa, heredem seu tenutariam in oppido Myedzyboz, pro hominibus profugis cittacione litterali, videlicet pro eo, quia tu laboriosos Jalthuch et Maxim, kmethones ipsius de villa sortis praefate Radijowcze in oppidum sortis sue Myedzyboze profugos, cum uxoribus et pueris, pecoribus, censibus et tota domestica supellectili, extradere non vis et hucusque in praeiudicuim et dampnum dicti Onaczko Radzyeyowski non mediocre tenes. Quos praefatos Iuchtuch pensat et existimat sicut decem marcas pecuniarum, uxorem dicti Joltuch pensat sicut decem marcas, pueros vero etiam ipsius quemlibet seorsum ut decem marcas pecuniarum, pecora et census et totam domesticam supellectilem dicti Ioltuch pensat sibi sicut decem marcas pecuniarum numeri polonicalis. Necnon etiam Maxim praefatus Onaczko Radijoski etiam pensat sibi sicut decem marcas, uxorem dicti Maxim pensat sibi sicut decem marcas pecuniarum, pecora cum censibus et domestica supellectili ipsius pensat sibi sicut decem pecuniarum numeri, monete polonicalis, curentis in regno generaliter curentis. Qui dicit se exinde habere totidem dampni vel prout judicium decernet. Ideo te cittat praefatus Onaczko Rodzeyowski pro praefatis Joltuch et Maxim profugis et cum uxoribus et pueris, pecoribus. censibus et tota domestica supellectili, prout superius descriptum est et taxatum est. vel prout judicium decernet. Judicialiter sis responsura. — Stans personaliter generose Anne Fredruschova ad proposicionem respondit: domine judex! domina Fredruschova 11011 habet homines sub se profugos, pro quibus ... -1) hic proposuit. sed habet homines advenientes alias holthaye, qui homines in eisdem bonis Myedzyboz mulieres curiales alias podyorzyschne pro se connubio receperunt, iuxta quas isti homines in bonis praefatarum mulierum morantur. Ideo domina vult probare iuxta responsum suum. prout judicium decernet, nullum jus sibi obmittendo. — Judicium decernit, quod praefatus Onaczko, tamquam actor, juramento approbare in terminis proximioribus iuramento proprio per se ipsum habet. Super quod memoriale posuit, quod judicium recepit. Juramento quidem corporali, quod sunt ipsius possessionati homines. 
Книга земск. кчменец. Шее. Центр. Арх. № 5598 :і. 43.
1) Одно слово не разобрано” [1, str. 56-57].

Bibliografia i przypisy:
[1] Павло Чучка, Слов'янськi особовi iмена украïнцiв: iсторико-етимологiчний словник, Lira, 2011, str. 104. 

   Jako przykłady wspólności rodzinnej wśród szlachty wymienieni są m.in. bracia Fedor, Fedor drugi, Iwan, Onaczko i inni bracia młodsi z Medyni (1472-1476) wzmiankowani w Najdawniejszych zapiskach sądów halickich 1435-1475, t. XII, Lwów 1887, nr 4076 oraz t. XIX, nr 1299, seria Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum  tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie [1]. 

Bibliografia i przypisy:
[1] Przemysław Dąbkowski, Stosunki gospodarcze Ziemi Halickiej w XV wieku, Lwów 1927, str. 32, źródło:
http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/plain-content?id=567 (dostęp: 10.2014).

    Pod numerem sprawy 1431, na stronie 210 w aktach sądów grodzkich widnieje sprawa: "Nobil. Onaczko heres in Zaplathyn recognovit, quia post Stachnam uxorem suam filiam Vasil de Holobythov, ratione dotis recepit centum mercas, quas centum merc. Sic receptas in bona sua seu partem suam, quam habet in villa Zaplathyn importavit et in melioramen dicte partis sue convertit. Volens autem Stachnam de predictis centum merc. Reddere cercionem, easedm inscribit super medietate partis sue tocius, quam habet in villa Zaplathyn in distr. Strigensi in terra Premisl. Quam medietatem Stachna tenebit iuxta modum et consuetudinem aliarum dotum et dotaliciorum in Regno Polonie ex antiquo observatam. Memoriale. Onaczko wspomniany jest jeszcze w tym źródle na stronach: 284 - nr 1931, 355 - nr 2429: Onaczko zamieszkuje części należące do właścicieli wsi Thurka, 365 - 2481: Nobil. Andreas heres de Novoszyedlcze cum uxore sua nomine Fyethka filia olim Onaczkonis heredis de Copyszthno recognovit... [1, str. 210]. Inne wzmianki: 
nr 2718: kmieć Onaczko w dobrach Kormanycze [1, str. 402], 
nr 2921: prac. kmieć Onaczko ze wsi Żarki [1, str. 427],
nr 3353: Onaczko kmieć we wsi Orzek [1, str. 472],
nr 3697: Nobil. Anna consors. Nobil. Zanyko de Kopyszno et Fyethka  consors. nobil. Andreiko de Minori Nowosyethlcze sorores germane indivise filie olim nobil. Onaczko Kopysthenyszky heredis de Kopyszno partes... [1, str. 515], 
nr 3954: pracowity Onaczko ze wsi Lasky [1, str. 540],
- de Kopysthko: Onaczko, Pascho, Senko, Stecko, Vasko, Zanyko, Kopistensky: Onacko, Stecko, Kopistensky: Kusma, Maria uxor [1, str. 621],
- Onaczko de Zaplatyn [1, str. 666].

Bibliografia i przypisy:
[1] Najdawniejsze zapiski sądów grodzkich przemyskich i lwowskich (zapiski grodu lwowskiego z lat 1473-1506, od numeru zapiski 3699), Lwów 1901, seria Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum  tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, źródło:
https://www.yumpu.com/la/document/view/13522310/akta-grodzkie-i-ziemskie-z-czasow-rzeczypospolitej-polskiej-z-/21 (dostęp: 10.2014).

Onaczko - nazwisko mieszczan
    Nazwa Honaczko (Onaczko) /Onacka (Onaczka) notowana jest w szesnastowiecznych księgach miejskich Knyszyna przy Honaczce kuśnierzu. Opisana jest jako nazwa z samogłoską „o” w nagłosie  i czasem poprzedzającym ją elementem spółgłoskowym „h”, jak również jako nazwa zdrobniała utworzona za pomocą formantu -ko [1].

Bibliografia i przypisy:
[1] Beata Iwona Kuryłowicz, Język polski w szesnastowiecznych księgach miejskich Knyszyna, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2005, str. 34, 147, 210, 223.

    W Drohiczynie w 1546 r. wśród ławników miejskich obok nazwisk Nicolai Pidaj, Jacobi, Joannis, Alberti Szulborski, Ondruch Daniłowicz, Stecko Kobula występuje też Onaczko Kowalewicz [1].

Bibliografia i przypisy:
[1] Jerzy Hawryluk, "Miasta Ruskie" i "Miasta Lackie" : Szkic o miejskich dziejach Podlasia w XV-XVII wieku, str. 35, źródło: http://nadbuhom.pl/art_2734.html (dostęp: 10.2014).

    "Onacz, Cham i Chamko Hulkowiczowie w Kleszczelach przy ul. Kamienieckiej lewa strona idąc do bielska mieli 3 place [1, str. 213]. Rozdanie włók od granicy Dobrejwody: (...)
29. Niecz Sieliwonowicz a Hamko Hulkowicz (...) [1, str. 226].
Folwarki miesckie na Trubiance włók 25 gruntu podłego. Rozdanie idąc od Czochów:
1. Sidor Komanowicz, Onaczko Hulkowicz. (...)
5. Ostapko Chodkiewicz, Onaczko Hulkowicz.
6. Sidor Repczyc, Onaczko Hulkowicz. (...) [1, str. 237].
Zaścianki przy mieście Kleszczele (...) Drugi zaścianek na Rokicinie: (...)
5. Chanko Hulkowicz 11 morgów. [1, str. 238].
Czwarty zaścianek na Hruskim: (...)
Onczako Hulkowicz razem z siedmioma innymi gospodarzami ma 10 morgów ziemi" [1, str. 240]. 

Bibliografia i przypisy:
[1] Jerzy Zieleniewski, Rejestr pomiary włócznej Kleszczel z roku 1560, [w:] Studia Podlaskie, t. 3, Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bialymstoku, Białystok 1991, str. 201-248, źródło:
http://pbc.biaman.pl/Content/31899/StPodl3.pdf  (dostęp: 10.2014).

Onaczko - nazwisko chłopów i kmieci
    Na terenie Ziemi Lwowskiej i Halickiej występuje także imię Onaczko, utworzone za pomocą sufiksu -ko jako derywat drugiego stopnia. Sufiks -ko częściej dodawano do imion cerkiewno-ruskich. Był najpospolitszy w tworzeniu derywatów imion chrześcijańskich chłopów. Od podstaw skróconych powstala m.in. nazwa Onisko/Honysko. Występuje w drugiej i trzeciej pozycji ciągu sufiksalnego -c'+ko: Laczko Onaczko.
    W źródłach występuje także Onaczko alias Nyelubyecz. Drugi człon może być interpretowany jako patronimik, bądź też jako odimienne, nie patronimiczne, dodatkowe określenie (sufiks -ec, również produktywny w nazewnictwie chłopskim). Forma z alias dzieli w tym przypadku imię chrześcijańskie (Onaczko) od słowiańskiego (Nielubiecz). Nazwisko notowane w Zapiskach sądów lwowskich, t. XV, Lwów 1890, nr 4136, seria Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum  tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie [1].

Bibliografia i przypisy:
[1] Wanda Szulowska, Imiennictwo dawnej ziemi halickiej i lwowskiej, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 1992, str. 17, 21, 52, 55, 74, źródło: http://rcin.org.pl/dlibra/plain-content?id=6280 (dostęp: 10.2014).

    W opisie Włości Ostrogskiej w 1654 r. jest wspomniany osadnik o imieniu Onaczko we wsi Gnojnica z folwarkiem. Według opisu dóbr na arkuszu 21 oryginału we wsi Gnoinica z folwarkiem nie było budynków. Były w niej 32 włóki osiadłe o podymnego z nich było 96. Przy lustracji z 1654 r. zostało podymnego tylko 10: jeden pop, oraz mieszkańcy: Olekszyk, Jarmusz, Martymecz Listopadczyk, Wasko Martynenic Onaczko, Iliasz, Tymosz i Staś. Były 2 włóki z dawna puste [1].

    „Selo Rozwaz (...) Tymosz Onaczyn dał gr 12 [1, str. 124], (...) Onaczycha Wdowa [1, str. 152], (...), Wies Gnoinica z folwarkiem. W tey niemasz budynku żadnego. Wlok osiadłych było № 32. Podymia na nich było № 96.
Teraz pozostałych tylko №10.     Pop 1.
Olekszyk                    Jarmusz
Martyniecz                 Listopadczyk
Wąsko Martynenie   Onaczko
Iliasz                           Damianczuk
Stas                            Tymosz
Pustych zdawna wlok 2" [1, str. 379].

Bibliografia i przypisy:
[1] Описи Острожчини другої половини XVI - першої половини XVII століття, Українське Історичне Товариство Інститут Української Археографи та Джерелознавства ім. М. Грушевського Національної Академії Наук України, серія: Історичні Джерела, том І/ Description of the Ostroh region during the second half of the 16th through the first half of the 17th centuries, Ukrainian Historical Association National Academy of Sciences of Ukraine,  M. Hrushevs’kys Institute for Archeography and Source Studies, series: Historical Sources, volume 1, Kyiv - Ostroh - New York 2004.

    W Opisie zamków podolskich Michała Gruszewskiego we wsiach przynależnych do zamku Skała na gruntach mieszkał kmieć o imieniu Onaczko: w Skale i Loyanowiczach [1].

Bibliografia i przypisy:
[1] Михайло Грушевський, Опись подільських замків 1494 р., Села, належні до замку в Скалі, źródło:
http://www.m-hrushevsky.name/uk/History/1895/OpysPodilskyxZamkiv1494/VillagesSkala.html (dostęp: 10.2014).