Przedstawiamy materiały źródłowe zebrane w 2014 r. jako przyczynek do rozdziału Nazwisko i jako materiał uzupełniający zagadnienia etymologiczne i językowe nazwy osobowej Naczko - Onaczko, pokrewnej wobec Neczko - Netko, od której z kolei pochodzi nasze nazwisko Netczuk. Materiały znajdą się w rozległym studium poświęconym problematyce nazwiska, jego etymologii oraz nazwisk pokrewnych.

Nazwa osobowa Naczko w Wielkopolsce w k. XIV w.
    Zabłocie, Wielkopolska, "w r. 1390 - Janusz Zabłocki w Gnieźnie świadczy w sprawie Mikołaja z Olszyna przeciw Markuszowi z Mikołajowic. W r. 1396 Naczko z Mroczkowa skarży Zabłocką o zabicie Stanisława, swego brata przyrodniego. Małgorzata Staśkowa z Mroczkowic Pozywa Janusza, matkę i siostry jego z Zabłocia o zabicie mężaUzyskała 30 grzywien na Januszu i dziale jego" [1]. 
1516 - N. Barbara Skampska, wdowa po Przecławie Skampskim, obecnie żona Jana Naczka Skampskiego, oraz Feliks i Maciej synowie jej płacą winę, bo nie stanęli z pozwu Katarzyny Stawskiej, żony Jana Piotrowskiego, o wygnanie z cz. ojczystej wsi Staw p. pyzdr [2].
1513 - N. Paweł Jelitowski i Małg. ż. jego, c. ol. Naczka Jelit. całe cz. dziedz. wsi W. Jelitowo p. gn. za 20 grz. Janowi Zoleczskiemu sprzed [3].
1494 - N. Jan Zoleczski, zw. Thobola, na 1/2 dóbr dziedz. we wsi Zoleczp. gn. zap. 11 grz. pos. i t. w., ż. N. Barbarze, c. ol. N. Naczka Skampskiego [4].
1480 - G. Anna, ż. N. Stanisława Wargowskiego, ojc. i mac. w W. Siekierkach w p. pozn. za 40 grz. sprzed. Naszkowi z W. Siekierek (f. 195) a ów Naszko na 1/2 swych dd. ib. zap. 20 grz. pos. i t. w., żonie swej N. Agnieszce [5].
    Naczka to przydomek Skampskich i Jelitów. Naszko to z kolei imię.

Bibliografia i przypisy:
[1] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI, str. 148, źródło: http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XI/3 (11.2014);
[2] Teki Dworzaczka,Biblioteka Kórnicka PAN, Księgi grodzkie i ziemskie, Poznań, Inskrypcje, 2009 (Nr. 866), źródło: http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?single=1&section=2&fileno=27  (09.2013);
[3] Teki Dworzaczka,Biblioteka Kórnicka PAN, Księgi grodzkie i ziemskie, Poznań, Rezygnacje, 2260 (Nr. 786), źródło: http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?single=1&section=2&fileno=27  (09.2013);
[4] Teki Dworzaczka,Biblioteka Kórnicka PAN, Księgi grodzkie i ziemskie, Poznań, Ziemskie, 9883 (Nr. 11 gr. 1388), źródło: http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?single=1&section=2&fileno=27  (09.2013);
[5] Teki Dworzaczka,Biblioteka Kórnicka PAN, Księgi grodzkie i ziemskie, Poznań, Ziemskie, 9617 (Nr. 9 gr. 1386), źródło: http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?single=1&section=2&fileno=27  (09.2013).

Rdzeń Netc- w niemieckich nazwach geograficznych na terenie Polski
    Jako jeden z kilku przykładów, rdzeń Netc-, będący podstawą nazwiska Netczuk oraz nazwy osobowej Neczko, od której pochodzi, występuje także w źródłach niemieckich jako temat nazwy rzeki Noteć w Wielkopolsce. Nazwy polskie tej rzeki mają za Słownikiem poznańskim formy: 1243 - Notes (CDB A 24 s. 3 nr 4), 1249 - Nothes (Wp. 4 nr 2055), 1270-1296 - rękopisy z XIV-XV w. Notesz (MPH n. 8, 125), 1312 - or. Notsza (Wp. 2 nr 959), 1422 - or. Nothessch (Wp. 8 nr 947-949), 1461 - or. Nyotesch (Pol. 2 nr 415), 1565 - Nothesz, [narzędnik:] Nothessią (LWK 1 s. 169, 210), 1571 - na Notesi (AktRew. 4, 301-309). Niemieckie imiona tej rzeki w odróżnieniu od nazw polskich mają głównie formę fonetyczną "Nec": 1259 - or. Nezze (Wp. 1 nr 372), 1272 - Netce (CDB C 3 nr 2), 1327 - Netze (CDB B 2 s. 42 nr 641), 1317 trans. 1428 - Netcze, Necze (Wp. 2, 990), 1332 - Necz (Wp. 2 nr 1121), 1338 - Netza (Wp. 2 nr 1187), 1409-1414 późniejsze rękopisy - Netcze, Neczce (SRP 3 s. 302, 344), 1251 - fals. z końca XV w. Neza, Netza (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297), [XV w.] - Netzie (KH 66, 673), 1944 - Netze. Rzeka Noteć, która ma źródła na Kujawach, a ujście do Warty pod Santokiem [1]. 
    Formy nazw miejscowych z rdzeniem Netc-/Necz- oraz częściej Nacz- występują także od średniowiecza w Litwie i Białorusi, jest to kilkanaście wsi, przysiółków i folwarków oraz rzeka o nazwach Nacza, Naczka. Są to potencjalnie możliwe źródłosłowy dla nazwy osobowej Netko/Neczko oraz Natko/Naczko. Więcej na ten temat w kolejnych artykułach.
    W dyskusji o możliwym pochodzeniu językowym nazwy osobowej, która legła u powstania naszego nazwiska, ważne jest wyszukanie wszystkich możliwości. Jedną z nich są analogie między niemieckim rdzeniem Nett-, Netc- a Netko, Neczko oraz Netczuk. Etymologia nazwiska Netczuk zaproponowana przez prof. Rymuta, wskazuje właśnie na formę Netko lub Nett, choć dla nas bardziej oczywista jest patronimiczna forma Netcz-uk od Netko lub Neczko, gdzie obie formy Nett- i Netc- mogą być brane pod uwagę. 

Bibliografia i przypisy:
[1] Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III, opr. K. Górska-Gołaska, T. Jurek, G. Rutkowska, I. Skierska, pod red. A. Gąsiorowskiego, Wydawnictwo PTPN, Poznań 1997, str. 312, źródło:
http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=20984&q=NEtc*&d=0&t=0 (11.2014).

Nazwa osobowa Onaczko w średniowieczu na pograniczu polsko-ruskim
    Wzajemnego pokrewieństwa i przechodzenia Neczk- w Netk- dowodzi przykład rodu Piotra Naczki h. Doliwa, znanego także jako Naczka, Anaczko, Onaczko, Naczkun. Członkowie tego rodu swobodnie w kolejnych pokoleniach używają form nazwiska pochodnych od Nacz-/Naczko: Natko i Neczko i dalszych: Nacewicz, Necewicz, Neczewicz, Netewicz, Natkiewicz, jak również Nocewicz, niewykluczone, że również:  Nicewicz, Niecewicz, Netko, Netkiewicz i in. Występująca w źódłach forma Onaczko albo Anaczka dotyczyła urzedu Piotra w Brześciu i prawdopodobnie wynikła ze swobodnego przełożenia litewskiego nazwiska Piotra Naczki na znany na pograniczu polsko-ruskim odpowiednik nazwy osobowej w formie Onaczko bądź znany z pogranicza białorusko-rosyjskiego odpowiednik Anaczka. Zastosowanie takiej formy w odniesieniu do Piotra Naczki może sugerować że pisarzowi bliższe były te właśnie ruskie formy.
    Nazwy osobowe z tematem Netk-, Netc- oraz Natk-, Natc-, jak również Nitk-, Nitc- oraz Anac-, Onac- występują od średniowiecza na Rusi, Litwie i na pograniczu polsko-ruskim, wśród ludności wszystkich stanów. Formy te można pogrupować ze względu na terytoria i podstawę tematyczną oraz typy sufiksów nazwisk. 
    W tym miejscu przedstawię najdawniejsze przykłady występowania nazw osobowych na pograniczu polsko-ruskim o podstawie zawierającej temat Nack-, Nesk-, Nestk, Nysk-, Nusk- także z prefiksem o-:
1. Łubno, wieś szlachecka niedaleko Dynowa, 1450 - Onaczko z Łubna pozywa Wotolkę z Ulucza, 1474 - Onaczko mieszkaniec Łubna [1, str. 130-131];
2. Nowosielce, wieś koło Sanoka, 1453 - Stanko Suchta, 1454 - Onaczko f. Suchczyn kmiecie, 1478 - Onaczko, Schuchta kmiecie, 1481 -  Onaczko, Schuchta kmiecie, 1487 - Onaczk, Schuchta [1, str. 163-166];
3. Olchowce, wieś królewska koło Sanoka, dziś dzielnica, 1435 - Iwan Nyeszkowicz, Onyszyn Chodor, Hryszow Onyszko, 1437 - tywon Iwan Nieszkowicz (Iwan Nyeschcouicz thywon), 1439 - Chodor Onuskouicz, Boris f. Sain, Nescovicz Iwan, Fed Neskovicz, Honissi Neskovicz kmiecie, 1440 - Chodor Onuszkouicz, Syemon Naskouicz, Lukyan Onisko, Chodor f. Onusko, Iwan. f. Onusko, 1446 - Onaczko Hnyedkouicz, mieszkaniec wsi kmieć [2, str. 12-14];
4. Sanok, miasto, 1380 - Nestko Putgosky (Pustoski), 1439 - Onaczko, Sain, 1484 - Petrus Nycz (?), 1490 - Nykysz (?) [2, str. 99-107];
5. Siemuszowa, wieś koło Sanoka, 1474 - Onaczko kmieć mieszkaniec wsi [2, str. 130-132];
6. Srogów Wyżny, wieś koło Sanoka, 1490 - Onaczko kmieć mieszkaniec wsi [2, str. 147-149].
    Przedstawione powyżej miejscowości położone są na terenach ruskiego osadnictwa rejonu Sanoka i Dynowa. Łubno leży niedaleko Dynowa, pozostałe osady wokół Sanoka. W Łubnie w latach 1450-1474 z pewnością mieszka jeden Onaczko możliwe, że to krewny Onaczków spod Sanoka.
    Prawdopodobnie część osób wzmiankowanych powyżej można powiązać w rodziny. Iwan Nieszkowicz (Nyeschcouicz) tywon [3] w Olchowcach, przedmieściu Sanoka, ustanowiony przez starostę [4], którego Hnat Lach z Trepczy skarży o 3 gr za zabitego wołu. Chodor i Iwan synowie Lukyana Oniska (Onuska v. Onuszka), to odpowiednio: Chodor Onus(z)kouicz (Chodor Onyszyn) i Iwan Neskowicz (Nescovicz) tywon. Hryszow Onyszko to prawdopodobnie krewny lub ojciec Lukyana Oniska. Fed i Honissi Neskovicz to prawdopodobnie synowie Iwana. Symeon Naskouicz to prawdopodobnie albo kolejny syn Iwana lub Chodora. Możliwe też że Fedor Neskovicz (czyli Chwedor) oraz Chodor Onuskouicz to ta sama osoba inaczej zapisana w różnych dokumentach.
    Wspomniany w 1446 r. w Olchowcu Onaczko Hnyedkouicz, to prawdopodobnie przybysz z Sanoka, gdzie występuje pod imieniem Onaczko w 1439 r. Związki Olchowca, przedmieścia Sanoka z samym Sanokiem są oczywiste, ale potwierdza to występujący w 1439 r. w Olchowcu Boris syn Saina. To rzadkie imię pojawia się razem z Onaczką w Sanoku również w 1439. Możliwe że Onaczko z Sanoka i Olchowca to ten sam Onaczko Hnyedkouicz, syn Hnyedki (może Chwedki?).
    Prawdopodobnie nie ma związku rodzinnego między Onuszkami a Onaczką z Sanoka. Możliwe jest zaś, że wspomniany najpierw w Sanoku (1439) a potem w Olchowcu (1446) - Onaczko (Hnyedkouicz, a może Gniedkowicz?) - to ten sam, który pojawia się nieco później we wsiach Siemuszowa (1474) by w końcu dotrzeć do Srogowa Górnego (1490). We wsiach tych wsytepują jako kmiecie - może synowie Hnyedkowicza lub Schuchczyna? W Nowosielcach z kolei występuje Onaczko syn Suchczyna (1454), jak również Onaczko i Schuchta (Stanko Suchta a. Suchto - 1453, Stano a. Stanislaus - 1454) (1453, 1454, 1478, 1481, 1487). "Kmiecie z Nowosielc ręczą za sławienie przed starostę Stanka Suchto, 1454 Stanisław sołtys z Nowosielc z 7 innymi z Nowosilc i z miasta (? de civitate) ręczy za stawienie przed starostę Stana z Nowosielc [Suchtę], który pobił sługi starosty pędzących maciory z lasu w Hłomczy".  Sanyo alias Sain to imię popa z Olszanicy koło Leska, który był obwiniony wraz z kniaziem Stankiem (1467) o chęć zrabowania i spalenia zamku sanockiego, następnie uniewinniony.
    Suchczyn to forma dzierżawcza od Schuchta (Suchta a. Szuchta). Możliwe że Schuchta i Hnyedko (ojciec Onaczki z Olchowca) to bracia rodzeni lub bliska rodzina używająca często imienia lub przezwiska Onaczko, którzy przybyli na te ziemie ok. 1430. Najprawdopodobniej Onaczkowie z odległego szlacheckiego Łubna (1450, 1474) i Sanoka to jedna rodzina. 
    Wspomniany w Sanoku Nestko (Nystko) z bratem Tudorem otrzymał w Wienkowie (folwark w Dąbrówce Polskiej) 1380 r. od wójt sanockiego (Neko) za zasługi "3 wolne łany niemieckie w obrębie swego wójtostwa, z prawem wybudowania młyna, z zastrzeżeniem sądownictwa dla wójta, dawaniem im 4 łokci sukna rocznie, i obowiązkiem służby obu na koniach z łukiem lub kuszą" [2, str. 225]. Nie wiadomo czy wspomnieni bracia poza podobieństwem imienia pierwszego mogą mieć jakiś zwiazek z nazwą Netko.